بررسی ترکیب‌های شیمیائی اسانس و فعالیت ضدمیکروبی عصاره گیاه دارویی acinos graveolense (m. b.) link در منطقه قمصر کاشان

جنس آویشنک (acinos miller.) متعلق به خانواده نعنا (lamiaceae)، دارای گونه‌های بوته ایعلفی متعددی است که تاکنون بالغ بر 10 گونه از این جنس در جهان و تنها دو گونه از ایران گزارش شده ‌است. در این تحقیق ترکیب‌های شیمیائی اسانس و فعالیت ضد میکروبی عصاره گیاه آویشنک acinos graveolense (m. b.) link مورد بررسی قرار گرفته‌ است. سرشاخه های گل دار گیاه در بهار 1393 از گُستره رویشگاه های طبیعی واقع در منطقه قمصر کاشان، جمع‌آوری و در شرایط آزمایشگاه خشک و به روش تقطیر و استخراج با بخار همزمان با حلال آلی (sde) اسانس‌گیری شدند. برای شناسائی ترکیب‌های تشکیل‌دهنده اسانس، از دستگاه‌های گاز کروماتوگرافی (gc) و گاز کروماتوگرافی متصل‌ شده به طیف‌سنج جرمی (gc/ms) استفاده شد. عصاره گیری به روش حرارت و با استفاده از حلال متانول انجام گرفت. اثر ضدمیکروبی عصاره متانولی گیاه به دو روش دیسک دیفیوژن و روش حداقل غلظت مهارکننده رشد علیه یازده میکروارگانیسم مورد بررسی قرار گرفت. راندمان اسانس 0.1 درصد وزنی/وزنی بدست آمد. 27 ترکیب شیمیائی در اسانس گیاه آویشنک شناسائی شدند. اجزای اصلی اسانس به‌ترتیب شامل: ژرماکرندی (56.6 درصد)، بی سیکلوژرماکرن (8.7 درصد)، کاریوفیلن اکساید (7.5 درصد)، ترانس کاریوفیلن (4.5 درصد) و لیمونن (3.4 درصد) بودند. بخش عمده ای از ترکیب های تشکیل دهنده اسانس سرشاخه های گل دار گیاه، سسکوئی ترپن های هیدروکربنی بودند. عصاره گیاه آویشنک در سه مورد از میکرو ارگانیسم ها ، klebsiella pneumouniaو staphylococcus epidermidis و salmonella paratyphi- aserotype) فعالیت ضدمیکروبی مختصری نشان دادند. به‌دلیل بالا بودن مقادیر سسکوئی ترپن های موجود در اسانس این گونه و به واسطه فعالیت ضدمیکروبی این نوع سسکوئی ترپن، اندام های هوایی گیاه آویشنک پتانسیل مناسبی برای استفاده در تهیه داروهای ضدمیکروبی با منشاء طبیعی دارد.