مروری بر ابزار ارزیابی نظام سلامت روان سازمان جهانی بهداشت: who-aims

مقدمه: پایش مداوم نظام سلامت روان می تواند در کاهش مشکلات سلامت روان کشورها کمک نماید. لذا؛ هر نظامی نیاز به جمع آوری اطلاعات خود دارد.سازمان جهانی بهداشت، ابزاری با نام who-aims را با هدف ارتقاء و کمک به سلامت روان کشورها معرفی کرده است.هدف: مطالعه با هدف آشنایی با ابزار ارزیابی نظام سلامت روان who-aims در کشورهای مختلف و شناسایی مشکلات کشورها و ارائه اولین نتیجه ارزیابی نظام سلامت روان ایران توسط سازمان جهانی بهداشت انجام شده بود.مواد و روش ها: در این مطالعه مروری سیستماتیک برای شناخت ابزار، جستجوی مفصلی در بانک های اطلاعاتی با استفاده از کلید واژه های مرتبط مانند mental health systems و who-aims و world health organization assessment instrument for mental health systems در سایت های خارجی و داخلی انجام شد، در ایران هیچ مقاله ای در رابطه با شناخت ابزار یافت نشد، در103 مقاله خارجی (93 گزارش سازمان جهانی بهداشت و 10 مقاله پژوهشی) به معرفی ابزار و مشکلات ابزار و نظام سلامت روان کشورها پرداخته شده بود.یافته ها: ابزار who-aims شامل 6 حیطه (سیاست گذاری، برنامه کشوری، بودجه و قانون بهداشت روان، خدمات بهداشت روان، بهداشت روان در نظام phc، نیروی انسانی، آموزش بهداشت و سایر بخش های مرتبط با بهداشت روان و پایش و پژوهش) و 28 زیر مجموعه و 156 شاخص می باشد. در مجموع مشکلات بیشتر کشورها، عدم وجود قانون سلامت روان، بودجه کم سلامت روان، هزینه بالای مداخلات روانی اجتماعی، توزیع نامناسب بیمارستان های روانی، عدم جمع آوری داده ها، نیروی انسانی ناکافی، تعداد کم افراد آموزش دیده سلامت روان، نداشتن انجمن بیماران و خانواده ها، خدمات ناکافی سلامت روان و ... ذکر شده است.نتیجه گیری: ابزار who-aims تصویر واضحی از نقاط قوت و ضعف حوزه سلامت روان را به کشورها نشان می دهد و کشورها قادر به نظارت بر پیشرفت ارائه خدمات سلامت روان و اجرای سیاست های خود خواهند بود. این مطالعه باعث آشنایی کارکنان و مدیران نظام سلامت روان با این ابزار می شود و همچنین با توجه به مشکلات ابزار، پژوهشگران را جهت طراحی الگوهای جدید ارزیابی نظام سلامت روان ترقیب خواهد کرد.