مطالعه ارگونومیک پارامترهای تایپوگرافی درقلم‌های نوشتاری فارسی

مقدمه: گسترش روزافزون محاورات نوشتاری در دنیای مجازی از یک طرف، و فراگیر شدن زبان انگلیسی در این فضا از طرف دیگر، بهره‌گیری از زبان فارسی را، حتی در بین فارسی زبانان، در این رابطه محدود نموده است. نبود داده های تجربی پیرامون کیفیت خوانایی و روان‌خوانی در متون چاپی و الکترونیک فارسی، تیوری مقدماتی انجام این تحقیق بود، که با هدف بررسی ارتباط سبک قلم و کارایی قرایت، مورد طراحی و اجرا قرار گرفت.مواد و روش‌ها: 84 نفر دانشجوی فاقد مشکلات بصری در این مطالعه شرکت نمودند. قلم‌های پرکاربرد فارسی با اندازه و نسبت مساحت پیکسلی یکسان، جهت انجام دو تست خوانایی با استفاده از تکنیک تشخیص سریع کلمه، و روان‌خوانی با بهره‌گیری از تکنیک جستجوی کلمه ی هدف، در شرایط یکسان تعامل بصری مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند.یافته ها: بررسی‌های آماری ارتباط معنی‌داری میان پارامترهای تایپوگرافیک قلم‌های فارسی و کارایی قرایت (بمانند زبان انگلیسی) نشان دادند. از بین 6 قلم رایج انتخاب شده، قلم یکان بالاترین میزان خوانایی t(83)= -2.694, p=0.012 و قلم زر بهترین روان‌خوانی t(83)= -2.194, p=0.037، را دارا بودند.نتیجه گیری: به‌طورکلی، رویکرد متخصصین خط و نوشتار زبان فارسی پیرامون دسته‌بندی قلم‌ها، موید یافته‌های تحقیق فعلی می‌باشد. به بیان دیگر، قلم‌های پرکاربرد فارسی مربوط به طراحی متن دارای بهترین نرخ روان‌خوانی نسبت به قلم‌های دیگر دسته‌های نوشتاری بوده، و قلم‌های رایج جهت نمایش نیز دارای بالاترین میزان تشخیص یا خوانایی می‌باشند