تحلیل تطبیقی-تاریخی سیاست‌های صنعتی ایران و ژاپن در دوره پس از جنگ جهانی دوم

این مطالعه به بررسی مسیر صنعتی‌شدن و عوامل موثر بر توسعه صنعتی در دو کشور ایران و ژاپن می‌پردازد. ایران به رغم آنکه در دهه 1960 (1340شمسی)، به مانند ژاپن عملکرد موفقی در زمینه توسعه صنعتی داشت ولی نتوانست این مسیر را استمرار دهد. هدف از انجام این مطالعه ارزیابی عوامل موثر بر عملکرد سیاست صنعتی در ایران و ژاپن است و پاسخ به این سوال که چه تفاوت‌هایی در طراحی و اجرای سیاست‌های صنعتی در ایران و ژاپن وجود داشته است که می‌تواند توضیح‌دهنده عملکرد متفاوت ایران و ژاپن باشد. این تحقیق در گام نخست ضمن بررسی ادبیات موجود پیرامون سیاست صنعتی، اشتراکات و افتراقات رویکردها را در چهار حوزه مهم (ساختار بوروکراتیک، محیط سیاسی و قابلیت‌های سازمانی، سیاست‌های بخشی و صنایع هدف‌گذاری شده، ابزارهای حمایتی و چگونگی مولدسازی آن‌ها، و تعامل دولت و بخش خصوصی) طرح کرده است. در گام بعدی، با استفاده از رویکرد تطبیقی-تاریخی عملکرد ایران و ژاپن در این چهار حوزه طرح شده است. دوره مورد بررسی برای ژاپن 45 سال پس از جنگ جهانی دوم و برای ایران، از آغاز سلطنت محمدرضا پهلوی تا پایان برنامه توسعه ششم است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که توسعه صنعتی ایران در مقایسه با ژاپن به دلیل محیط سیاسی پرنوسان داخلی، روابط بین‌المللی پرتلاطم، کیفیت پایین بوروکراسی و عدم شکل‌گیری آژانس راهبر، نداشتن راهبرد بلندمدت در هدفگذاری و انتخاب صنایع، ابزارهای حمایتی محدود و عدم توانایی در مولدسازی آنها و در نهایت، محوریت بخش دولتی نتوانسته است استمرار یابد.

a comparative-historical analysis of the industrial policies of iran and japan in the post-world war ii period

this study examines the path of industrialization and the factors affecting industrial development in the two countries of iran and japan. although iran had a successful performance in the field of industrial development in the 1960s, like japan, it could not continue this path. the purpose of this study is to evaluate the factors affecting the performance of industrial policy in iran and japan and to answer the question of what differences have there been in the design and implementation of industrial policies in iran and japan that can explain the different performance of iran and japan. in the first step, while reviewing the existing literature on industrial policy, this research has proposed the commonalities and differences of approaches in these four important areas: bureaucratic structure, institutional environment and organizational capabilities; sectoral policies and targeted industries; support tools and how to generate them; and the interaction between the state and the private sector. in the next step, using the comparative-historical approach, the performance of iran and japan in these four areas is planned. the studied period for japan is 45 years after the second world war and for iran, from the beginning of the reign of mohammad reza pahlavi to the end of the fifth development plan. the results of this survey have revealed these differences between iran and japan: fluctuating domestic political environment, turbulent international relations, low quality of bureaucracy and lack of formation of a pilot agency, lack of long-term strategy in targeting and choosing industries, limited support tools and lack of ability to produce them and finally, the centrality of the public sector.