ویژگی‌ها و چالش‌های مرجعیت علمی ایران از منظر سرآمدان

مرجعیت علمی از کلید واژگان اسناد بالادستی و سخنرانی‌های سیاست‌گذاران علم و فناوری است که شاخص‌های ارزیابی آن به‌صورت شفاف تبیین نشده است. اگرچه پژوهش‌هایی در این زمینه انجام‌شده، لیکن کماکان تصویر ذهنی مورد اجماعی از مرجعیت علمی ایران وجود ندارد. در این مقاله تلاش شده با انجام یک پژوهش کیفی و مبتنی مصاحبه (با منتخب دانشمندان عضو هیئت‌علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سرآمد کشور از علوم، نسل‌ها و رشته‌های مختلف انتخاب‌شده بر اساس لیست یک درصد برتر ای-اِس-آی و لیست سالانه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) ابعاد این مفهوم موردبررسی قرار گیرد. روش تحقیق، مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته و تحلیل محتوای آن‌ها بوده است. در این پژوهش مفهوم مرجعیت علمی از منظر جامعه خبرگان در مقایسه با تعاریف مرسوم برگرفته از پیشینه موضوع قرار گرفت و شاخص‌های ارزیابی و شناخت مرجعیت علمی موردبررسی قرار گرفتند. به علاوه، چالش‌های کلیدی به‌عنوان موانع دستیابی به مرجعیت علمی به‌عنوان نقطه آغازین سیاست‌گذاری علم و فناوری برشمرده شدند. نتایج نشان می‌دهد وجود ابهام در تعریف مفاهیمی همچون مرجعیت علمی که ویژگی تکاملی دارند یک نقیصه نبوده و تابعی از شرایط و بستر توسعه علمی در حوزه‌های مختلف است. به علاوه نشان داده شد مفهوم مرجعیت علمی در هر دو سطح فردی و نهادی قابل‌بررسی بوده و این دو در ارتباطی نظام‌مند می‌توانند به تسهیل مرجعیت در علم بیانجامند. بعلاوه مرجعیت علمی در شبکه همکاری و در پاسخ به نیازهای جامعه تثبیت خواهد شد.

an essay on scientific authority from the perspective of a selected pre-eminent iranian scientist

the scientific authority has been noted by, iran's, national policy documents and appeared in science policymakers' orations however there is no consensus on definition and indicators to evaluate it. previous studies tried to dedicate a comprehensive definition but there is no common image of the concept of scientific authority. this research aimed to discuss different aspects of the concept of scientific authority based on a qualitative research method using experts' judgments (a selection of iranian scientists affiliated with the ministry of science, research and technology who are listed in esi 1% and the annual isc list). semi-structured interviews and content analysis were implemented to present a definition of scientific authority and characteristics to identify a person or system with authority in science. moreover, major challenges as initiators of the science and technology policymaking process were identified and prioritized. findings showed it could be claimed that for evolving concepts, such as scientific authority, which are context dependent lack of a consensus definition is not* corresponding author: hafezi@nrisp.ac.ir.a defect, but the best explanations are expected to present by research communities. moreover, it has been revealed that scientific authority emerged at both individual and institutional levels that can facilitate national scientific development if they interact systematically. also, findings showed reinforcing communication networks and respond to the society stabilize the scientific authority.