چارچوب شناسایی و تحلیل عوامل موثر در تدوین سیاست تدارکات عمومی برای نوآوری و فناوری در ایران

استفاده از سیاست تدارکات عمومی برای تحریک نوآوری به عنوان یک ابزار مهم در بستر سیاست‌های تقاضامحور مطرح است. بخش عمومی (دولت) می‌تواند از طریق قدرت خرید خود با بزرگ نمودن اندازه بازار برخی کالا‌ها و خدمات مشخص بر شکست بازار غلبه نماید. در کشور ما استفاده از این ابزار، موردی و محدود بوده و سیاست مشخصی در این خصوص تدوین نشده است. در این مقاله تلاش شده با شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر تدوین سیاست تدارکات عمومی نوآوری، چارچوبی مدونی در این زمینه ارائه شود. ابتدا با مرور پیشینه، شش بُعد و 23 عامل موثر شناسایی و الگوی نظری پژوهش تدوین شد. با اتخاذ راهبرد موردکاوی چندگانه و بر اساس الگوی نظری، چهار بخش نفت، نیرو، بهداشت و نیز راه و شهرسازی مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور تامین اعتبار پژوهش با رویکرد اجماع سه‌سویه، برای موردکاوی در هر بخش، از اطلاعات و مستندات موجود، مصاحبه با خبرگان و تحلیل آماری پرسشنامه مربوطه استفاده شد. سپس تحلیل‌های درون‌موردی و بین‌موردی انجام و نقاط اشتراک و تفاوت سیاست تدارکات نوآوری در بخش‌های منتخب بر اساس تکرارهای واقعی و نظری تحلیل شدند. نهایتاً 18 عامل بر اساس تکرار واقعی دارای قابلیت تعمیم بوده‌اند که در قالب چارچوبی برای شناسایی و تحلیل عوامل موثر در تدوین سیاست تدارکات عمومی نوآوری ارائه شده‌اند. این عوامل شامل دو بُعد بیرونی (شرایط بین‌المللی و بافت سیاستی) و چهار بُعد درونی (ویژگی‌های نهادی، سازماندهی و توانمندی، تجمیع تقاضا و طراحی مشوق‌ها) می‌باشند. در انتهای مقاله نیز برخی راهکارهای سیاستی پیشنهاد شده است.

A Framework for Effective Factors of Designing Public Procurement Policy for Innovation and Technology Development in IRAN

Using public procurement policy to stimulate innovation is considered an important tool especially in the context of demandside innovation policies. Public sector can overcome system failures using it’s purchasing power to enlarge market size for certain goods and services. There are just a few cases of using this approach in Iran and no certain policy measures have been designed and implemented. The research objective is to identify the effective factors of designing public procurement of innovation (PPI) policy in Iran. Based on the literature review, 6 dimensions and 23 factors of policy design were identified as the preliminary theoretical pattern. Also four sectors (Oil, Power, Health and Roads) were investigated in the research base on theoretical pattern. In order to increase research validity by triangulation approach, for investigating each case studies, the documents, the believes of interviewers and questionnaires analysis by statistical methods were used by researchers. The Withincase analysis and Crosscase analysis were done in selected cases and the differentiations and common points were analyzed by real and theoretical repetition. The 18 factors of theoretical pattern have real repetitive for analytical extension. Finally based on the presented analysis, several policy recommendations are offered for both policy makers and researchers.