اولویت‌گذاری حوزه‌های علم، فناوری و نوآوری

با وجود رشد هزینه‌کرد تحقیق‌وتوسعه در اثر گسترش رویکرد دانش‌بنیان به توسعه اقتصادی، به علت تنوع روزافزون و ماهیت میان‌رشته‌ای فعالیت‌های پژوهشی و نوآوری، هیچ کشوری قادر به پژوهش در لبه علم و فناوری در کلیه حوزه‌های پژوهشی نیست و در نتیجه اولویت‌گذاری از جایگاه ویژه‌ای در سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری برخوردار است. در این مقاله ابتدا ابعاد مختلف (تعاریف، انواع، مدل‌های نظری، فرآیند، تاریخچه، چالش‌ها و روش‌ها) اولویت‌گذاری علم، فناوری و نوآوری مورد مطالعه قرار گرفته و سپس تخصصی‌سازی هوشمند به عنوان به‌روزترین راهبرد مبتنی بر اولویت‌گذاری علم، فناوری و نوآوری معرفی شده و در پایان نیز با رویکردی انتقادی تجربه اولویت‌گذاری در نقشه جامع علمی کشور مورد ارزیابی قرار گرفته است. مطالعات صورت‌گرفته نشان می‌دهد که کلیه سازوکارهای اولویت‌گذاری با توجه به الگوی وابستگی به مسیر تدوین اولویت‌ها، چسبندگی تاریخی نهادها و منطق متفاوت و واگرای مداخلات دولتی به طور هم‌زمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال ساختار کلی اولویت‌گذاری علم و فناوری کشورهای مختلف در حال همگرایی به سمت تاکید مجدد بر اولویت‌های کارکردی، رویکرد نظام‌مند به تدوین راهبرد و اولویت‌گذاری، ترکیب رویکردهای بالا به پائین و پائین به بالا و تقسیم کار بیشتر در اثر افزایش تعداد بازیگران موثر در فرآیند اولویت‌گذاری می‌باشد.

PrioritySetting in Science, Technology and Innovation

Despite the growing expenditure of R&D caused the development of a knowledgebased approach to economic development, no country is able to research on the edge of science and technology in all areas of research, due to the increasing diversity and the nature of the interdisciplinary activities of research and innovation and thus, prioritysetting has a significant role in science, technology, and innovation policy. In this research, various dimensions (definitions, types, theoretical models, process, history, challenges and methods) of STI prioritysetting have been studied. Then, Smart Specialization has been introduced as the most uptodate strategy based on the STI prioritysetting, and in the end the prioritizing experience in Iran’s comprehensive scientific map has been evaluated with a critical approach. The study indicates that all mechanisms for prioritysetting are used simultaniously according to the pathdependency of priority formation, the historical stickiness of institutions, and the diffrentiated rationales behind government interventions; and the problem is the combination pattern of mechanisms. However, the overall structure of prioritysetting among different countries is converging to reemphasizing on functional priorities, systematic approach to strategy and prioritization, combination of topdown and bottomup approaches, and division of work among various actors involving in the prioritysetting proccess.