مطالعات آینده و نقش آن در سیاست‌گذاری علم، فناوری و نوآوری

چندین دهه است که در سازمان‌های دولتی و خصوصی، برنامه‌های روشمند مطالعات آینده در مقیاس‌های بخشی، ‏منطقه‌ای و ملی در حوزه‌های مختلف علم، فناوری، نوآوری، فرهنگ، محیط زیست و ... اجرا می‌شود و البته زمینه و چشم‌انداز این برنامه‌ها عمدتاً بر حوزه علم و فناوری تمرکز داشته است. اکنون مطالعات آینده، رویکردی برای سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری دولتی و خصوصی در محیط سیاست علم و فناوری است که پاسخ سوالات راهبردی مربوط به علم و جامعه را در یک چشم‌انداز بلندمدت ارائه می‌دهد. برای بهبود ارتباط بین تحقیقات حوزه آینده با سیاست‌گذاری، باید به بررسی امکان ایجاد ارتباط بین این تحقیقات و ‏تجزیه و تحلیل سیاست از طریق نوع‌شناسی عدم قطیعت‌ها‏ پرداخت تا بر مبنای آن بتوان مشخص کرد چه زمانی چه نوع مطالعات آینده‌ای باید انجام پذیرند. در این مقاله با معرفی چهار سطح عدم قطعیت (شامل سطح یک: آینده مبتنی بر روند (آینده قطعی‏)، سطح دو: آینده همراه با ریسک ‏(آینده ‏محتمل‏)، سطح سه: تعدادی از آینده‌های باورپذیر‏ و سطح چهار: عدم قطعیت مبین آینده‌های ممکن)، تعاریف آینده‌شناسی، پیش‌بینی، آینده‌نگاری و آینده‌پژوهی به همراه منطق چگونگی تخصیص روش‌ها به هر یک از آنها تشریح شده است. ضمناً با محور قراردادن چرخه سیاست‌گذاری به عنوان چارچوب پایه فرآیند سیاست‌گذاری، کارکردهای آینده‌پژوهی، منطبق با هر مرحله و نیز نمونه روش‌های قابل استفاده در هر مرحله از چرخه سیاست‌گذاری معرفی شده است. این مقاله تلاش می‌کند مطالعات آینده را با توجه به زمینه و بافتار سیاست‌گذاری در حوزه علم، فناوری و نوآوری معرفی نماید.

FutureOriented Researches and Its Roles in STI Policy Making

For decades, in public and private organizations, systematic plans for the future are being conducted at sectoral, regional and national levels, and in various realms of science, technology, innovation, culture, environment, etc., and, of course, the context and vision of these programs have been focused on the field of science and technology. Futures research are now an approach to public policy and private decision making in the policies of science and technology, and in many cases respond to the strategic questions of science and society in a longterm perspective. In order to improve the relationship between research in the field of the futures and policymaking, it should be explored the possibility of linking this research with policy analysis through the typology of uncertainties in order to determine what kind of future research should be undertaken? This paper introduces four levels of uncertainty including Level 1, futurology (deterministic Future), Level 2, forecasting (probable futures), Level 3, foresight (plausible futures) and Level 4, futures studies (possible futures) In the following, their definitions and logic of how to allocate methods to each of them, are described. Also, by centering on the policy cycle as the basis of the policy process, the futureoriented functions of each stage are presented, as well as the examples of methods that can be used at each stage of the policy cycle. This paper tries to introduce futureoriented research into the policy STI policy.