ارزیابی سیاست‌های علم، فناوری و نوآوری

ارزیابی سیاست در تمام حوزه‌ها امری ضروری و مستلزم بهبود کارآمدی دولت‌ها و پاسخگویی آنهاست. در حوزه علم، فناوری و نوآوری نیز همسو با رشد سیاست‌گذاری‌های ملی و منطقه‌ای، شاهد رشد پیشینه و تجربیات ارزیابی این سیاست‌ها بوده‌ایم. در این مقاله با مرور مفاهیم و مولفه‌های مختلف ارزیابی سیاست شامل ابعاد و معیارها، زمان‌بندی، روش‌ها و شاخص‌ها، تلاش شده تمام اجزای یک فرآیند کامل ارزیابی سیاست ارائه شود. ابعاد اصلی ارزیابی شامل تناسب، کارایی و اثربخشی که شاخص‌های ارزیابی ذیل آنها تعیین می‌شوند؛ زمان‌بندی چهارگانه آینده‌نگر، هم‌زمان، بینابین و گذشته‌نگر و همچنین سطوح سه‌گانه سیاست، برنامه و فعالیت، به همراه روش‌های کمّی، کیفی و نیمه‌کمّی، مولفه‌های یک ارزیابی هستند که در فرآیندی نظام‌مند اطلاعات لازم را برای گروه‌های خبره فراهم می‌کنند تا نتایج ارزیابی علاوه بر انتشار، بازخوردهای مناسب را برای بهبود اهداف و برنامه‌ها در اختیار سیاست‌گذاران قرار دهند. مقاله همچنین به نحوه تدوین ارزیابی‌پذیر سیاست پرداخته و در نهایت، نمونه تجربه ارزیابی سیاست فناوری نانو در ایران ارائه می‌شود.

Science, Technology, and Innovation Policy Evaluation

Policy evaluation is essential for governments to improving effectiveness and accountability. In science, technology, and innovation (STI) domain in line with the growth of national and regional policymaking, the literature and experiences of policy evaluation have been developed. In this paper, after reviewing concepts and various components of policy evaluation including criteria, timing, methodologies, and indicators a complete evaluation process with its all modules is presented. The main criteria including appropriateness, efficiency, and effectiveness with their indicators, quadruple timing including exante, realtime, intermediate, and expost evaluation, triple levels of aggregation including policy, program, and activity as well as quantitative, qualitative, and semiquantitative methodologies are mentioned as evaluation components that prepare necessary information for evaluation expert groups in a systematic process. The results of policy evaluation are always published and provide feedback to policymakers for improving the goals and programs. The paper also discusses the evaluability of policies and at the end presents an evaluation experience for nanotechnology policies in Iran.