آموزش عالی و اشتغال در دانشگاه پس از انقلاب اسلامی

گسترش کمی آموزش عالی در کشورمان و همچنین در دنیا که از آن تحت عنوان توده‌ای و جهانی‌شدن آموزش عالی نام‌برده می‌شود، ابهامات فراوان و مسائل جدی به همراه آورده است. یکی از این ابهامات را می‌توان این‌گونه مطرح نمود که اساساً چه منطقی می‌تواند توجیه‌کننده روند به‌شدت افزایشی آموزش عالی در کشورمان در مقایسه با روندهای جهانی و منطقه‌ای باشد. سوالی که در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل ثانویه و داده‌های سرشماری آمار و نفوس مسکن در ادوار بعد از انقلاب و در چارچوب نظریه‌ سرمایه‌ انسانی و نظریات مرتبط با آن همچون توانمندسازی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی درزمینه‌ی شغلی و کارکردهای تولیدی آموزش، به آن پرداخته‌ایم. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده‌ این امر است که در نسبت میان روند افزایشی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و سرانه‌ اشتغال آنان، نمی‌توان از روند یکسانی در سال‌های مختلف بعد از انقلاب اسلامی و در میان دو جنس نام برد. به‌نحوی‌که در فاصله‌ 75-1365 نظریه‌ سرمایه انسانی می‌تواند تبیین‌کننده گسترش آموزش عالی در کشورمان باشد، اما در سال‌های بعد از 1375 این نظریه، به‌خصوص در مورد زنان، نمی‌تواند به پرسش چرایی گسترش آموزش عالی پاسخ قانع‌کننده‌ای بدهد و منطق عدم ارتباط گسترش آموزش عالی و اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در مورد زنان و مردان دانشگاهی متفاوت است.

Higher education and employment in PostIslamic revolution University

The quantitative expansion of higher education in Iran as well as the rest of the world, often referred to as massification and globalization of higher education, has raised many questions. A serious issue worthy of examination is the rationale which justifies the rapid expansion of higher education in Iran compared to regional and global trends. This paper deals with this question. The data analyzed in this study with secondary analysis method is based on census statistics in postrevolution period. The data has been analyzed within the framework of human capital theory and the relevant theories, such as graduate employability and educational production functions. The findings show that the relationship between rising numbers of graduates and per capita graduate employment in postrevolution Iran do not follow a single trend. Our analysis shows that for the period between 19861996, human capital theory can explain the development of higher education in Iran. But for the years after 1996, this theory is not capable of providing a satisfactory answer to the question of higher education development, especially among women. Our analysis also shows that the rationale behind the irrelevancy between development of higher education and employment differs among males and females.