بررسی اشکال های وارد بر برهان محقق اصفهانی در اثبات خداوند با تفکیک تقریرهای مختلف آن

از جملۀ براهین اثبات وجود خداوند، برهانی است که محقق اصفهانی(ره) بیان کرده است. این برهان، در میان اندیشمندان معاصر، طرف‌داران و منتقدان جدی داشته و در مجموع پنج تقریر، در سه محور کلی، برای آن بیان گردیده است: محور اول، مفهوم واجب الوجود از این جهت که مفهومی ذهنی است؛ محور دوم، مفهوم واجب الوجود از این جهت که از امری ورای خود حکایت می کند؛ و در نهایت، حقیقتِ واجب الوجود یا موجود بذاته در خارج. هر کدام از این تقریرها با اشکال هایی مواجه شده است. خلط بین حمل اولی و شایع، مصادرۀ به مطلوب، خلط بین قضیۀ بتیه و غیر بتیه و نقض به شریک البارئ، اشکال های اصلی این برهان، در محورهای سه گانه هستند. در اثر پیش رو، اشکال های پیش گفته و نیز پاسخ های آن ها مورد بررسی و داوری قرار گرفته اند و در نهایت اثبات می شود که این برهان در تمامی تقریرهای خود، مورد نقد بوده و در اثبات وجود خداوند ناکارآمد است.