معنا و ماهیت روح در قرآن از منظر تفسیر مناهج البیان

در نوزده آیه از آیات قرآن کریم، از «روح» و اوصاف آن سخن به میان آمده است. حقیقت و مصادیق روح، کیفیت ارتباط روح با انسان و فرشتگان، کارکردها و آثار و نیز تجرد و مادّیت روح از دیرباز در میان مفسران و متکلمان اسلامی مورد کنکاش بوده است. در دیدگاه رایج، روح در قرآن دارای مصادیق گوناگون، از جمله نفس ناطقۀ انسانی است؛ اما بر اساس دیدگاه آیت‌الله محمدباقر ملکی‌ میانجی، هیچیک از این آیات بر نفس انسانی دلالت ندارند. این نظریه، تفسیر به روحالقدس را وحدتبخش تمام آیات روح و استدلال به این آیات برای تجرد نفس را خالی از دلیل میداند. تبیین شان علمی روحالقدس، کیفیت ارتباط وجودی آن با حاملان این روح، و تحلیل جایگاه آن در نبوت و ولایت، تلاشی دیگر در این معناشناسی است. گذشته از مدلول ظاهری آیات، روایات اهل بیت علیهم السلام مستند مهمّ این مفسر برای تفسیر روح به روح القدس است.