بررسی انتقادی معیارهای نقد متن حدیث از دیدگاه قرآنیان ایرانو تاملی بر آثار کلامی آن

قرآن‌بسندگان ایرانی از جریان‌های فکری برآمده در مکتب تشیّع امامیّه هستند که با دو شاخصه‌ قرآن‌بسندگی و دوری‌گزینی از حدیث در نیمه دوّم قرن سیزدهم هجری و همزمان با نهضت مشروطه در ایران ظهور کردند. این جریان با دو شاخصه‌ نگاه نقّادانه به‌ حدیث و خودبسندگی و بی‌‌نیازی قرآن از سنّت در تفسیر، شناخته می‌شوند. این مقاله بر آن است تا آثار کلامی نگاه انتقادی این جریان فکری را نسبت به نقد متن حدیث مورد بررسی قرار دهد. قرآنیان ایرانی همچون قرآنیان اهل‌‌سنت، برای نشان دادن بی‌اعتباری حدیث به بهره‌گیری از معیارهای نقد حدیث روی آورده‌‌اند، با این تفاوت که جوامع حدیثی شیعه مورد نقد ایشان قرار گرفته و بیشتر به حکم ابطال حدیث و به خصوص احادیث اعتقادی شیعه با ابزار نقد متن تمایل دارند. معیارهای نقد متن مورد استفاده ایشان را می‌توان به دو دسته‌ ادلّه نقلی (قرآن و سنت) و لبّی(عقل، اجماع، تاریخ قطعی، علم روز و...)، تقسیم کرد. با توجه به نقش پررنگ حدیث در شکل‌‌گیری گزاره‌های کلامی شیعه، حدیث‌گریزی ایشان به نفی بخشی از گزاره‌های کلامی امامیّه چون مهدویّت، علم امام، شفاعت، توسّل و... انجامیده است. این مقاله ضمن بیان معیارهای پرکاربرد قرآنیان ایران در نقد متن، به نقد، بیان کاستی‌ها و کژوری آنان در بهره‌گیری از معیارهای پالایش حدیث می‌پردازد.