روش‌‌های استدلال عقلی در مدرسه کلامی شیراز

استنباط آموزه‌‌های کلامی که یکی از مهم‌‌ترین وظایف علم کلام است، بر اساس روش‌‌های عقلی و نقلی صورت می‌‌گیرد. در مقاله حاضر که به شیوه کتابخانه‌‌ای و توصیفی گردآوری شده، روش‌‌های استدلال عقلی در مدرسه کلامی شیراز بررسی شده است. مدرسه‌‌ای که به مدّت سه قرن یعنی قرون هشتم، نهم و دهم کانون اصلی جمعی از متفکران و بزرگانی چون میرسید شریف جرجانی، صدرالدین دشتکی، جلال‌‌الدین دوانی، غیاث‌‌الدین منصور دشتکی، محقق خفری و... بوده است. با توصیف و تحلیل استدلال‌‌های عقلی به‌‌کار رفته در دفاع از عقاید وکتب کلامی موجود در این مدرسه می‌‌توان به متکلم- فیلسوف بودن اندیشمندان این مدرسه پی برد و به کشف روش‌‌های استدلال عقلی آنان در استنباط گزاره‌‌های کلامی پرداخت. این مدرسه کلامی به جهت سابقه تاسیس آن به دست برخی متکلمان سنی و سپس تغییر رویکرد به مذهب شیعی، از عقل عملی استفاده چندانی در مسائل اعتقادی نداشته است، ولی از عقل نظری با روش‌‌هایی همچون استحاله دور، تسلسل و ترجیح بلامرجح و براهینی چون برهان خلف، لم و ان، سبر و تقسیم، تضایف، واحد و مجموع، تطبیق و همچنین استلزام‌‌گیری عقلی بهره گرفته است.