آموزه رجعت «ضروری مذهب» یا «اختصاصی مذهب»

مشهور امامیه «رجعت» را ضروری مذهب می شمارد؛ در مقابل، اهل‌سنت مصرّانه رجعت را یکسره انکار می کنند و شیعۀ امامیه را در باور به این آموزه، مورد نقد و اتهام قرار می دهند. شیعیان با استدلال های قرآنی و روایی به تبیین اصل رجعت و نیز دفاع از شبهات پرداخته اند. در این میان، شماری از علمای امامیه، رجعت را ضروری مذهب نمی دانند و حتی کسانی بر لزوم اعتقاد به آن اصراری ندارند. پر روشن است که بیرون کردن رجعت از دایرۀ ضروریات مذهب، لزوماً به معنی نفی و انکار خودِ رجعت نیست. این جستار، پس از بررسی ادلة ضرورت رجعت از سوی عالمان امامیه و نیز با ملاحظه ادلۀ غیرضروری بودن این باور از سوی برخی دیگر از عالمان مذهب، بدین نکته رهنمون گردیده است که رجعت نه از ضروریات مذهب امامیه، بلکه از «اختصاصات» آن است. بررسی نهایی این پژوهش نشان می‌دهد که بی توجهی به تغییر و تطور معانی واژگان، خلط میان اختصاصی و ضروری مذهب، غلفت از اجماع مدرکی، تصور تلازم میان تواتر و ضرورت و نیز تصور تلازم میان اشتهار و ضرورت، مهم‌ترین عواملی است که منجر به اختلاف دیدگاه‌های علمای امامیه دربارۀ اهمیت موضوع رجعت شده است.