عقلانیت در مناظرات امام رضا(ع)، در مقایسه با عقل‌گرایی انتقادی

تاملی معرفت‌شناسانه بر مناظرات امام رضا(ع)، با رویکرد بررسی مواجهۀ دین و عقل، نشان می‌دهد که ایشان با تایید کارکرد عقل، پیش و پس از ایمان دینی و تاکید بر نقش آن در رد یا تایید باورهای دینی، تحلیل و بررسی انتقادی اعتقادات دینی را جایز می‌شمرند و بی‌آن‌که «دلایل عقلی» را منافی «ایمان» به خداوند به شمار آورند، آن‌ها را در سنجش اعتقادات دینی کارآمد می‌دانند. با وجود این، به محدودیت عقل در اثبات قاطع اعتقادات دینی اذعان دارند و با در نظر گرفتن آن، در صدد «اثبات» اعتقادات دینی برمی‌آیند. با عرضۀ سه رویکردِ متداول در تفکر غربی، یعنی عقل‌گرایی حداکثری، ایمان‌گرایی و عقل‌گرایی انتقادی، بر مناظرات امام رضا(ع)، می‌توان رویکرد امام رضا(ع) را در قرابت با عقل‎گرایی انتقادی لحاظ کرد که در عین این‌که امکان نقد و ارزیابی عقلانی نظام‌های اعتقادات دینی را تایید می‌کند، برخلاف هواداران عقلانیت حداکثری، به دنبال اثبات قاطع و مجاب کردن همگان نیست.