پژوهشی تطبیقی در تاثیر گرایش های سیاسی بر معماری مذهبی مطالعه موردی سه برج مقبره شاخص در مازمدران

برج‌های آرامگاهی، شاخص‌ترین آثار معماری مازندران می‌باشند که دوره اول شکل‌گیری و ساخت آن‌ها از سده پنجم قمری و با حمایت حاکمان سلسله بومی آل باوند شروع شده است. دوره دوّم گسترش این آثار پس از هجوم تیمور و در حمایت‌های خاندان مرعشی بوده است. این آثار در انواع متعدد و سبک‌پذیری شده‌اند که به علل گوناگون با کیفیّت ماندگاری متغیر برجای مانده‌اند. گرچه متغیرهای طبیعی و انسانی متفاوتی بر پایداری و یا تخریب این سازه‌ها موثر بوده، اما شواهد تاریخی همچون گزارش‌های موجود در تزیینات وابسته به معماری بیانگر گرایش‌های سیاسی در ساخت‌وساز این آثار می‌باشد. هدف این مطالعه بررسی تاثیر جهت‌گیری حمایت‌های سیاسی ـ مذهبی حکومت‌های محلی مازندران بر ساخت و ماندگاری برج ـ مقبره‌های مذهبی بوده است. سوال‌های پژوهش آن بوده که جهت‌گیری حکومت‌های محلی نسبت به برج ـ مقبره‌های مازندران چه بوده و چه مولفه‌هایی بر حمایت از این آثار تاثیرگذار بوده است. برای این، به روش توصیفی ـ تطبیقی در بستر مطالعات کیفی به مطالعه سه نمونه با نام‌های امام‌زاده عباس در ساری، درویش فخرالدّین در بابل و شاهبالوی زاهد در چمستان نور پرداخته شده و ضمن بررسی شرایط ساختاری آثار، مولّفه بُعد جغرافیایی از مرکزیّت حکومتی به‌عنوان متغیر تعیین کننده بهره‌مندی از توجّه مرکز سیاسی درنظر گرفته شده است. نمونه‌ها به روش غیرتصادفی هدفمند از جامعه آماری برج ـ مقابر مازندران گزینش شده‌اند و داده‌ها به روش میدانی با فرم، دوربین عکاسی و ابزارهای اندازه‌گیری گردآوری شده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد حکومت‌ها بیشتر با هدف تبلیغات مذهبی و به شکل نمادین به ساخت و حمایت از برج ـ مقبره‌های مذهبی پرداخته‌اند و جغرافیای سیاسی (به معنای فاصله جغرافیایی اثر از مرکز حکومتی) ملاک اصلی گزینش آثار بوده است. ازاین رو باید گفت اهتمام به باورهای مذهبی بواسطه توجّه به اشخاص تاثیرگذار، عامل ثانوّیه موثر بر جهت‌گیری حمایت‌های حکومتی به‌شمار می‌آید.اهداف: 1) بررسی تاثیر جهت‌گیری حمایت‌های سیاسی ـ مذهبی حکومت‌های محلی مازندران بر ماندگاری برج ـ مقبره‌های مذهبی. 2) شناخت مولفه‌های موثر بر حمایت‌های سیاسی ـ مذهبی حکومت مرعشی سوالات: 1) جهت‌گیری حکومت‌های محلی مازندران نسبت به برج ـ مقبره‌های چه بوده است؟ 2) چه مولفه‌هایی بر حمایت حکومتی از ساخت و نگهداری برج ـ مقبره‌ها موثّر بوده است؟