تحلیل شفافیت در معماری خانه‌های قاجاری با استفاده از مدل چیدمان فضا مورد پژوهی: خانه‌های تاریخی شهر تبریز

خانه به‌عنوان مهم‌ترین گستره حضور و رشد انسان و دارای گسترده‌ترین دستاورد در معماری است که نحو فضایی ارائه‌شده در این نوع مسکن منطبق بر نیازهای مردم باتوجه‌به تمایلات آن‌ها برای رفاه بیشتر دچار تغییرات عمده‌ای شده است. این مصداق کالبدی در دوره‌های مختلف تاریخی، سبک‌های متفاوتی را منطبق بر نیازهای جامعه به خود دیده و نحوۀ شکل‌گیری فضاهای آن نیز تفاوت زیادی پیدا کرده است. اصل شفافیت[1]در طول تاریخ معماری ایران سیر تکمیلی را طی نموده و به نحوی تا معماری قاجار نهایت ظهور خویش را هویدا ساخته است. بررسی بناهای برجای‌مانده از معماری دوران قاجار در شهر تبریز نشان می‌دهد که این شهر یکی از پرکارترین و ارزشمندترین نمونه‌های معماری تاریخی را داشته که علاوه‌بر تعدد در کمیت، تنوع فضایی بالایی دارد. این تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی بوده که در هدف توسعه و کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات نیز به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی بوده که ابتدا براساس بررسی پیشینۀ تحقیق، عوامل موثر بر اصل شفافیت در معماری دوره قاجار تبیین با استفاده از روش دلفی[1] مورد آزمون تایید قرارگرفته و در نهایت، با استفاده از روش اسپیس سینتکس[1] و با استفاده از نرم‌افزارهای دپس مپ[1]، پازیک[1] و آیزوویست[1] نتایج تحلیل و مورد ارزیابی قرار گرفت و نتایج حاکی از آن است که اواسط دوره قاجار، دارای بالاترین حد شفافیت در طرح معماری خانه‌های تاریخی داشته است.اهداف پژوهش:بازشناخت ساختار شفافیت در سیر معماری خانه‌های تاریخی شهر تبریز.دستیابی به نحوه و چگونگی شفافیت در معماری دورۀ قاجار و ارائۀ ساختار فضایی[1] تبیین شده در قالب چارچوب مفهومی.سوالات پژوهش:شفافیت در معماری خانه‌های تارخی شهر تبریز چه جایگاهی دارد؟چگونگی ارتباط فضایی سلسله مراتبی شفافیت در نحوۀ شکل‌گیری معماری خانه‌های تاریخی شهر تبریز دو دورۀ قاجار به چه نحوی بوده است؟

analysis of transparency in the architecture of qajar houses using the space layout model case study: historical houses of tabriz city

an important part of the ontology of iranian painting goes back to its foundations and mythological concepts. ferdowsi’s shahnameh is one of the most important texts, which is full of mysteries from the perspective of imagery and visual aspects of poetry. mythological concepts are one of the elements that create existence in these images. in this article, the authors specifically analyze the ontology and match the symbols; in mythology as well as in the image of kyomarth’s court from the shahnameh of tahmasbi, with the approach of islamic wisdom and mysticism, with the aim of discovering the factors that create existence in this image and examining the concepts and symbols of these elements of existence; and they are trying to answer the questions, firstly, what is the relationship between iranian and mythological aesthetics and islamic ontology with painting? secondly, what is the meaningful relationship between the symbolic elements and the existence of this painting? the present article has been compiled using the analytical-comparative method on the map of kyomarth court by collecting documents and analyzing the map. the findings show that the artist visually and symbolically used myths and features of nature as well as islamic wisdom and mysticism in order to conceptualize the story and give existence to the painting, and the artist made use of the shahnameh and the deep concepts of iranian wisdom and islamic literature and mysticism. that period has given a symbolic effect to existence in painting by projecting the elements of existence