اصل سلسله مراتب و تجلی آن در معماری مساجد ایرانی(نمونه موردی مسجد گوهرشاد)

اصل «سلسله مراتب» یکی از اصول بنیادی حاکم برجهان هستی است و ازآنجاکه صنع انسانی، عامل برقراری ارتباط انسان با جهان هستی می‌باشد، لذا این اصل نیز یکی از اصول اساسی به‌کار رفته در آثار و هنرهای سنتی است. در این میان مساجد به‌عنوان مهم‌ترین نمود معماری اسلامی و به دلیل موضوعیت خاص معنوی دارای نظام‌های سلسله‌مراتبی پیچیده‌ای می‌باشند که لایه‌های عمیق‌تری از وجود آدمی را مخاطب قرار داده و زمینۀ تعالی و رسیدن به کمال را فراهم می‌کند. مسئله‌ای که می‌توان در این بحث مطرح نمود چگونگی تاثیرپذیری اصل سلسله‌مراتب در معماری از سلسله‌مراتب عالم است. ازآنجاکه این اصل عامل مهمی در سیر تعالی انسان در معماری ایفا می‌کند، می‌تواند به‌عنوان ابزاری انتقادی برای بهبود وضعیت مساجد امروز باشد. بدین منظور این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و تحلیل محتوا، با گردآوری اطلاعات به‌صورت میدانی و کتابخانه‌ای با بهره‌گیری از حکمتِ متعالیه، پس از بررسی و شناخت عوامل تاثیرگذار بر ظهور اصل سلسله‌مراتب در جهان هستی به چگونگی نمود این عوامل در معماری مساجد و تاثیر آن‌ها بر تجلی این اصل در مساجد ایرانی پرداخته و به منظور درک بهتر، مصادیقِ آن‌ها را در مسجد گوهرشاد تحلیل می‌کند. نتایج این پژوهش بیانگر این امر است که، وحدت در کثرت و حرکت جوهری از اصول اساسی حکمت ایرانی، از عوامل تاثیرگذار بر تجلی اصل سلسله مراتب در جهان هستی و معماری مساجد ایرانی می‌باشند. اهداف پژوهش:بررسی اصل سلسله‌مراتب در معماری مساجد ایرانی.بررسی تجلی اصل سلسله‌مراتب در معماری مساجد ایرانی.سوالات پژوهش:اصل سلسله‌مراتب در معماری مساجد ایرانی چگونه است؟تجلی اصل سلسله‌مراتب در معماری مساجد ایرانی چگونه است؟

the principle of hierarchy and its manifestation in the architecture of iranian mosques (case study of goharshad mosque)

the principle of &hierarchy& is one of the fundamental principles governing the universe and since human craft is the factor of human communication with the universe, so this principle is one of the basic principles used in traditional works and arts. among these, mosques, as the most important manifestation of islamic architecture and due to their special spiritual subject matter, have complex hierarchical systems that address the deeper layers of human existence and provide the ground for excellence and perfection.the issue that can be raised in this discussion is how the principle of hierarchy in architecture is influenced by the hierarchy of the universe. since this principle plays an important factor in the evolution of human excellence in architecture, it can be used as a critical tool to improve the condition of mosques today.for this purpose, this research with descriptive-analytical method and content analysis, by collecting information in the field and library using transcendent wisdom, after examining and recognizing the factors affecting the emergence of the principle of hierarchy in the universe, how these factors in the architecture of mosques and their impact on the manifestation of this principle in iranian mosques and in order to better understand, analyzes their examples in goharshad mosque. the results of this study indicate that unity in plurality and essential movement of the basic principles of iranian wisdom, are among the factors affecting the manifestation of the principle of hierarchy in the universe and the architecture of iranian mosques.