بررسی و مقایسه شهرسازی اشکانی و ساسانی با رویکردی به مولفه های سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی

شهرسازی و معماری در دورۀ حکومت اشکانیان و ساسانیان در ایران دارای جایگاه و اهمیت ویژه‌ای بود. شیوۀ شهرسازی در دورۀ این دو حکومت تفاوت‌هایی داشت. نوع اداره سیاسی امپراطوری‌های پارتی و ساسانی ماهیتی متفاوت بود؛ این مسئله در نگرش به گسترش و احداث یا مرمت شهرها امری ضروری و کلیدی است. این پژوهش با رویکردی جامعه‌شناختی تحلیلی به‌دنبال مقایسۀ شهرسازی اشکانی و ساسانی است. ازنظر هدف جزو پژوهش‌های نظری بوده و به‌لحاظ ماهیت و روش کار، در ردیف پژوهش‌های تاریخی قرار می‌گیرد و به روش توصیفی تحلیلی تنظیم شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که تغییر ساختار شهرهای شطرنجی تا قبل از تسلط اشکانیان بر فلات ایران شکل گرفته بود. در این دوره، تبدیل آن به شهرهای دایره‌ای، جهت احداث کمربندی دفاعی حراستی و حفاظت بیشتر و دقیق‌تر از شهر ماحصل این نگرش است. استفاده از مصالح ساختمانی بوم‌آورد در معماری اشکانی و احداث کاخ‌های باشکوه و آتشکده‌های مهم در دورۀ ساسانی که ریشه در ساختار دین‌باور امپراطوری ساسانی دارد از مشخصات بارز این نوشتار می‌باشد.اهداف پژوهش:1. تبیین و مقایسه عوامل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در شهرسازی اشکانی و ساسانی.2. بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر در نگرش و تفکر شهرسازی در دو سلسلۀ اشکانی و ساسانی.سوالات پژوهش:1. مهم‌ترین مولفه‌ها در تبیین و تحلیل عوامل موثر در شهرسازی دوره اشکانی و ساسانی چیست؟2. مهم‌ترین مشخصه در بررسی تاثیر اندیشه‌های هلنیستی بر شهرسازی اشکانیان چه بوده است؟

the study and comparing of arcasidean and sassanian urbanism in political, social and cultural elements

in discussion of comparing arcasidean and sassanian urbanism, considering to several key items are important. beside of the lack of sources and required document in studying arcasidean social, political and cultural performance in domain of urbanism and architecture, the type of political management in parthian and sassanian emperor had different nature. this item is important in considering to cities development and their reconstruction. the transition of the structures of chess towns- which was established before arcasidean dominance in iran plateau- and converting it to circular towns was the result of this viewpoint which its goal was establish defensive protective belt to more protection. moreover, one of the remarkable items in this study is applying building materials which were brought to ecological areas in arcasidean architecture which were used to construct majestic palaces and important fire temple in sassanian period which has its root in sassanian religious emperor structure. by means of analytical sociology approach, this research pursues to compare arcasidean and sassanian urbanism and study their political, social and cultural performance, in respect of aim, it consist of theoretical researches and in regard of method and nature, it consist of historical researches which is organized by analytical descriptive method.