بررسی مفهوم حقیقی نور در عرفان اسلامی و انعکاس ان در نگارگری اسلامی

عناصر تشکیل‌دهندۀ هنر اسلامی نشانه‌هایی از جهان قدسی و ملکوتی هستند که در آن نور الهی نقش اصلی را ایفا می‌کند که جلوه‌ای از جلوات خداوند است و حضورش در عرفان و هنر اسلامی تجلی می‌یابد. در فرهنگ ایرانی، اسلامی نور همواره نمادی از عالم ملکوت و معنا بود. ازاین‌رو در نظریه‌های عرفانی جایگاه اساسی دارد. از منظر هنر اسلامی همه‌چیز از افاضه وجود بهره‌مند است زیرا خداوند نور مطلق آسمان و زمین است و رنگ‌ها راه و وسیله‌ای برای نمایش نور هستند که با آشنا شدن با عوالم نورانی و طی کردن مراحل سلوک عارف و پدیدار شدن مقامات عرفانی به‌صورت رنگ و نوری خاص در درون انسان عارف مرتبط می‌گردد. در پژوهش حاضر به مسئله نور در عرفان و نگارگری اسلامی پرداخته شده است. پژوهش حاض به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع تاریخی به رشتۀ تحریر درآمده است. یافته‌های پژوهش حاکی از این است روح هنر اسلامی سیر از ظاهر به باطن اشیاء و امور است و هنرمندان در نقش و نگارهایی که در صورت‌های خیالی خویش در عالم کثرات می‌بیند در نظرشان هرکدام جلوۀ حسن جمال و جلال الهی را می‌نماید؛ بدین‌معنی هنرمند همه موجودات را چون مظهری از اسماء الهی می‌بیند و بر این اساس، اثر هنری او به‌مثابۀ محاکات و ابداع اسماء الله است. در تفکر اسلامی جهان جلوه و مشکات انوار الهی ست که حاصل فیض مقدس نقاش ازلی و هر ذره‌ای و هر موجودی از موجودات جهان و هر نقش و نگاری مظهر اسمی از اسماء الهی است. اهداف پژوهش:1. بررسی مفهوم نور در عرفان اسلامی.2. واکاوی چگونگی انعکاس مفهوم عرفانی نور در نگارگری اسلامی.سوالات پژوهش:1. جایگاه نور و رنگ در عرفان اسلامی و آثار آن در هنر اسلامی چگونه است؟2. منظور از خیال خلاق و تجلی‌گونه چیست؟

investigating the true concept of light in islamic mysticism and its reflection in islamic painting

narrative scrolls are one of the very rich sources of iranian culture and literature, which in the form of mythological and epic stories contain mythical concepts, forgotten customs, linguistic points, and so on. in the narration scrolls, due to the emphasis on the stories of the heroes of sistan, there is usually no mention of esfandiar haft khan, but instead of rostam haft khan, two haft khans are also mentioned for his descendants, faramarz and jahanbakhsh, which is remarkable. researchers in the present study are looking for answers to the following questions: first, are haft khan faramarz and jahanbakhsh based on the model of haft khan rostam and esfandiar? and secondly, what are the mythological points in these seven readers that the researchers were unaware of? the results show that faramarz and jahanbakhsh’s haft khans are based on the pattern of rostam and esfandiar haft khans, and mythological points such as the existence of the &eagle& as a jupiter and the presence of a wolf representing the soldier in the mehr ritual indicate the rich mythological background of these seven khans. but in addition to mythological issues, scrolls can also be examined from the perspective of storytelling, especially the ancient scroll of ferdowsi shahnameh (sedaghatnejad) pays more attention to characterization and causal relations and details of the story and the image of mental and physical states.