شواهد باستان‌شناختی نفت و مشتقات نفت آن در ایران باستان(ایلام تا ساسانی)

مطالعات باستان شناسی نقشی مهم در واکاوی و بازشناسی تاریخ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در دوره باستان دارد. کاربست نفت در ایران به دوره باستان می رسد، در این میان، شواهد باستان شناسی نقش مهمی در روشن ساختن این مسئله دارد. به استناد متون مقدس ایران‌باستان، واژه نفت از کلمه پنتا در اوستا مشتق شده است. نتایج کاوش‌های باستان‌شناختی و گزارش مورخان بیانگر آن است که ساکنان فلات ایران از حدود هفت‌ هزار سال ق.م. با نفت آشنایی داشته‌اند. بنابراین بررسی تاثیر نفت و مشتقات آن بر تحولات فرهنگی ایران‌باستان در این دوره مشخص، چگونگی کشف و نحوه استفاده از این ماده خام طبیعی و میزان تاثیر آن بر آثار مادی، فرهنگی، سیاسی، مذهبی و اقتصادی جوامع ایرانی در دوره مذکور حائز اهمیت است. دوره باستان از حکومت ایلامیان تا دوره ساسانی بخش مهمی از تحولات عصر باستان را در بر دارد، بررسی چگونگی کاربست نفت در این دوره تاریخی می تواند نکات مهمی را از سیر کابرد نفت در ایران آشکار سازد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس مطالعات میدانی و منابع کتابخانه‌ای انجام شده است. شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات از گونه کیفی بوده است که در این راستا از رهیافت تاریخی در تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد از نفت برای روشنایی، گرما، ملات در ساختمان‌ها، قیراندود کردن ‌کشتی‌ها، ساخت ظروف تزئینی و زیورآلات، درمان بیماری‌ها و... مورد استفاده قرار می گرفت. بیشترین آثار قیری بدست آمده در ایران متعلق به تمدن ایلام و بعد هخامنشی است.اهداف پژوهش:1. بررسی پیشینه کابرد نفت در ایران باستان.2. بررسی تاثیر نفت و مشتقات آن بر تحولات فرهنگی ایران‌باستان(ایلام- ساسانی).سوالات پژوهش:1. نخستین آثار و شواهد باستان‌شناختی بهره‌برداری از نفت و مشتقات آن از چه دوره‌ای و با استفاده از چه شیوه‌های تکنیکی در ایران باستان بدست آمده است؟2. پراکنش و میزان فراوانی آثار مادی نفت و مشتقات آن در کدام یک از ادوار حکومت‌های باستانی ایران بیشتر بوده است؟

archaeological evidence of oil and petroleum derivatives in ancient iran (elamites to sassanid)

archaeological studies behold a significant position in the analysis and recognition of economic, social and cultural history in antiquity. the use of oil in iran dates back to ancient times, in the meantime, archaeological evidence plays an important role in clarifying this issue. according to ancient iranian sacred texts, the word oil is derived from the word penta in the avesta. the results of archeological excavations and the report of historians indicate that the inhabitants of the iranian plateau have been familiar with oil since approximately seven thousand years bc. thus, it is central to study the effect of oil and its derivatives on the cultural developments of ancient iran in this specific period; hence, discovering and applying this natural raw material and its impact on the material, cultural, political, religious and economic effects of iranian societies in this period is noteworthy study. the ancient period from the rule of the elamites to the sassanid period is an imperative part of the developments of ancient times, the study of how oil was used in this historical period can reveal important points about the use of oil in iran. this research has been completed by a descriptive and analytical method and based on field studies and library resources. the method of data analysis has been qualitative and, in this regard, a historical approach has been used in data analysis. the results of studies show that oil was used for lighting, heat, mortar in buildings, bitumen ships, create decorative vessels and ornaments, treat diseases and many more usages. most of the bitumen works obtained in iran belong to the elamites and achaemenid civilizations.research aims:1. a study of the history of oil use in ancient iran.2. study of the effect of oil and its derivatives on the cultural developments of ancient iran elamites -sassanid).research questions:1. from what period and using what technical methods were obtained in ancient iran from the first archeological works and evidences of oil exploitation and its derivatives?2. the distribution and frequency of material effects of oil and its derivatives in which of the periods of ancient iranian governments was more?