مضامین فرهنگی و اجتماعی کتیبه‌های مسجد مدرسه سردار قزوین

مسجد- مدرسه سردار در قزوین یکی از آثار معماری بر جای مانده از دوره قاجار است. این مسجد- مدرسه دارای کتیبه هایی است که بازتاب دهنده مضامین متنوعی هستند. در طول تاریخ معماری ایران در دوران اسلامی، هنر خوشنویسی در کتیبه نگاری، جایگاه ویژه‌ای داشته است که حامل پیام و ارزش های زیبایی شناسانه ای می‌باشد. در برخی موارد پیام فضای معماری از طریق استفاده از کتیبه‌ها ابلاغ می‌گردد. به این ترتیب در تزئینات نما، چه از نظر شکل ظاهری و چه از نقطه نظر معنوی، با به کار بردن اسامی ائمه طاهرین و آیات شریفه قرآن مجید، اشعار شعرا در مدح و ثنا، به بناهای تاریخی شکل خاصی داده می‌شود. در این میان، بررسی ماهیت کتیبه های مسجد- مدرسه سردار از نظر مضامین حائز اهمیت است. در این راستا بررسی مضمونی خط نگاره‌های به کار رفته در مسجد- مدرسه سردار قزوین با تکیه بر مضامین فرهنگی و اجتماعی ارائه گردد. از این روی، محل نصب کتیبه‌ها، محتوای احادیث و اشعار و دلیل انتخاب هر یک مورد توجه واقع شده است. روش تحقیق در این پژوهش تفسیری- تاریخی است و استدلال نیز از نوع استنتاجی می باشد. یافته های پژوهش حاکی از این است که در این مسجد-مدرسه، انواع کتیبه در مضامین مذهبی و حماسی به کار رفته است. با مطالعه این کتیبه ها برخی الگوهای فرهنگی و اجتماعی مرسوم در کیفیت تعاملات اجتماعی و هنری دوره قاجار آشکار گردید.اهداف پژوهش:1. شناسایی مفاهیم و مضامین فرهنگی اجتماعی متون در کتیبه های مسجد- مدرسه سردار قزوین.2. دستیابی به فهم تاریخی هنرمندان و شعرایی که در ساخت مسجد مدرسه سردار قزوین مشارکت داشته اند.سوالات پژوهش:1. مضامین فرهنگی اجتماعی بکار رفته در کتیبه های مسجد مدرسه سردار قزوین کدام است؟2. تفکر هنرمندان و شعرا در ساخت مسجد مدرسه سردار قزوین در دوره قاجاریه به چه صورتی بوده است؟

cultural and social concepts of the inscriptions of the sardar qazvin school-mosque

the sardar qazvin school-mosque in qazvin is one of the architectural works remaining from the qajar period. this structure beholds inscriptions that reflect various concepts. throughout the history of iranian architecture in the islamic era, the art of calligraphy witnessed a significant place in inscriptional arts that observe aesthetic values. in a number of cases, the message of the architectural space is conveyed through the use of inscriptions. in this way, in the decoration of the facade, both in terms of appearance and from the spiritual point of view, by using the names of the imams, the noble verses of the holy quran and the poetry of praise all significantly grant a distinct shape and form to historical structures. in the meantime, it is vital to study the nature of the inscriptions of sardar mosque-school in terms of conceptual values. in this regard, a thematic study of the calligraphy used in the mosque-school of sardar qazvin based on cultural and social themes should be presented. therefore, the location of the inscriptions, the content of the hadiths and poems and the reason for choosing each have been considered. the research method is interpretive-historical and the argument is inferential. the findings of the research indicate that in this mosque-school, all varieties of inscriptions have been used in religious and epic themes. by studying these inscriptions, common cultural and social patterns in the quality of social and artistic interactions of the qajar period are revealed.research aims:1. identifying the concepts and socio-cultural themes of the texts in the inscriptions of the sardar qazvin school-mosque.2. achieving a historical understanding of the artists and poets who participated in the construction of the sardar qazvin school-mosque.research questions:1. what are the socio-cultural themes used in the inscriptions of sardar qazvin school-mosque?2. what was the thinking of artists and poets in constructing the sardar qazvin school-mosque during the qajar period?