اقتصاد و معماری: تاثیر اوضاع اقتصادی ایران دوره قاجار بر الگوهای معماری و شهرسازی

ورود سرمایه‌داری به ایران با تغییرات گسترده در نظام اقتصادی همراه بود. در حالی که ساختار تولید کشور در اوایل دوره قاجار مبتنی بر تولید محصولات کشاورزی و صنایع دستی و صادرات آن بود، در اواخر با زوال و آسیب‌دیدگی جدی کشور را به یک واردات‌کننده بزرگ از کشورهای اروپایی و روسیه تبدیل کرد. با تعطیلی کارخانه‌های داخلی، تلاش‌ها برای درونی‌کردن سرمایه‌داری به شکست انجامید و عدم توانایی بخش خصوصی در رقابت با سرمایه‌داری خارجی منجر به سودآوری تجارت مبتنی بر واردات و رانت شد. نتیجه این اتفاقات بر معماری و شهرسازی کشور بر دو مسئله قابل مشاهده بود. یکی افزایش جمعیت شهرها و نیاز به توسعه آن‌ها که با خیابان‌کشی‌های جدید و حضور بناهایی با عملکردهای نوین همراه بود. اتفاقی که به بورس‌بازی زمین منجر شد و بر جدایی طبقات اجتماعی تاکید نمود. دوم تاثیر غیرمستقیم سرمایه‌داری خارجی که به حضور اتباع اروپایی در شهرهای ایران انجامید و به روند آشنایی ایرانیان با فرهنگ و مظاهر تمدن غربی شدت بیشتری بخشید. در این تحقیق با روش‌های تفسیری-تاریخی و استدلال منطقی به ارتباط متقابل میان وضعیت اقتصادی و تحولات معماری و شهرسازی شهرهای ایران در دوره قاجار پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که این فراگرد نه تنها بر شکل‌ شهرها و سیمای ساختمان‌ها تاثیرگذار است بلکه با مقنضیات سیاسی-اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای همراه شد که همین پیامدهای آن را پیچیده‌تر و تاثیرگذاری‌اش را بیشتر کرده بود.اهداف پژوهش:1. بررسی چگونگی تاثیرات شرایط اقتصادی دوره قاجار بر تحولات شهرهای ایران.2. بازشناسی الگوهای معماری به کار رفته تحت تاثیر  تحولات اقتصادی دوره قاجار.سوالات پژوهش:1.شرایط اقتصادی و  جریان‌های سرمایه داری  دوره قاجار تا چه حد بر تحولات شهرهای ایران موثر بوده  است؟2.الگوهای معماری به کار رفته در دور ه قاجار تا چه حد تحت تاثیر شرایط اقتصادی این دوره قرار داشته‌اند؟

economics and architecture: the impact of the economic situation in qajar iran on architectural and urban planning patterns

the arrival of capitalism in iran was accompanied by extensive changes in the economic system. while the structure of the country’s production in the early qajar period was based on the production of agricultural products and handicrafts and its export, recently with serious decline and damage, the country became a major importer from european countries and russia. attempts to internalize capitalism failed with the closure of domestic factories, and the inability of the private sector to compete with foreign capitalism led to the profitability of trade based on imports, rents, and the stock market. as a result, the country’s architecture and urban planning are focused on two aspects: one is the increase in the population of cities and the need to develop them, which was accompanied by new street construction and the presence of buildings with new functions. an event that led to the land exchange and emphasized the separation of social classes. second, the indirect impact of foreign capitalism, which led to the presence of european citizens in iranian cities and intensified the process of acquainting iranians with the culture and manifestations of western civilization. the construction of foreign embassies and houses of european character is one of its examples. in this research, with interpretive-historical methods and logical reasoning, the interrelationship between the economic situation and the architectural and urban development developments of iranian cities in the qajar period has been studied. a relationship that not only affects the shape of cities and the appearance of buildings, but is also accompanied by broad socio-political and cultural ties that have made its consequences more complex and influential.research aims:1. examining the economic conditions and specifically the capital flows to what extent on the developments of iranian cities.2. recognizing the architectural patterns used under the influence of the economic developments of the qajar period.research questions:1. to what extent have economic conditions and specifically capital flows influenced the developments in iranian cities?2. to what extent have the architectural patterns used influenced it?