از آرامگاه تا تختگاه: مجموعه آرامگاهی نقش رستم و تخت جمشید در منظر پارسه

مجموعه آرامگاهی و بنای معروف به کعبه زرتشت در نقش رستم در دوره هخامنشی بنا شده است. مجموعه آثار نقش رستم به خصوص بنای کعبه زرتشت به عنوان میراث معنوی پادشاهان هخامنشی همواره در مشروعیت مذهبی دوره های پس از هخامنشی نقش پویایی در ساختار حاکمیتی، سیاسی و مذهبی داشته است که این موضوع ریشه در سنّت های دیرینه پیشاهخامنشی در خاورمیانه باستان به ویژه دوره عیلامی داشته است. نزدیکترین تفسیر از کارکرد این بنا در ارتباط با آرامگاه های هخامنشی و ارتباط آن با تختگاه تخت جمشید می تواند معنا یابد. شناخت ارتباط مکانی نقش رستم و تختگاه تخت جمشید از نظر کارکردی اهمیت دارد. تخت جمشید در دل یک شهر شکل گرفته و کاخ های هخامنشی بخشی از این شهر بوده است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کتابخانه ای انجام شده است. این پژوهش پهنه محیطی پیرامون تختگاه تخت جمشید، معروف به شهر پارسه را مورد بررسی قرار داده و فرضیه بازسازی شهر تاریخی پارسه را در محدوده حریم درجه 1 تخت جمشید قابل تصور ساخته است. یافته های پژوهش حاکی از این است به استناد آثار بجای مانده و کتیبه ها، مجموعه آثار نقش رستم در دوره هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی همواره مورد استفاده و تکریم بوده است. در دوره هخامنشی ارتباط مجموعه آرامگاهی نقش رستم به عنوان بخش مهم و کارکردی شهر پارسه مرتبط با تختگاه تخت جمشید بوده است. سنّت دفن پادشاه درگذشته بر اساس آئین زرتشتی در این محل انجام می شده و پس از دفن پادشاه در آرامگاه، مراسم به تخت نشستن پادشاه جدید در بنای یادمانی و مقدس کعبه زرتشت انجام می شد.اهداف پژوهش:1. بررسی موقعیت مکانی نقش رستم و کعبه زرتشت و علل وابستگی آن به شهر پارسه بر اساس بررسی های ژئوفیزیک.2. بررسی و مطالعه کارکرد بنای کعبه زرتشت از دوره هخامنشی تا انتهای دوره ساسانی.  سوالات پژوهش:1. بنای کعبه زرتشت در دوره های مختلف تاریخی چه کاربردهایی داشته است؟2. بررسی های ژئو فیزیک چه اطلاعاتی در مورد موقعیت مکانی کعبه زرتشت و وابستگی آن به شهر پارسه ارائه می دهد؟

From the Mausoleum to the Throne; The Tombs of Naghsh-e-Rostam and Persepolis from the Point of View of Parseh

The tomb complex and building known as the Kaaba of Zoroaster was built in Naqshe-e Rostam in the Achaemenid period. Naghsh-e-Rostam collection, especially the Kaaba of Zoroaster as the spiritual heritage of the Achaemenid kings, has continuously played a dynamic role in the religious, political and spiritual structure of the post-Achaemenid period, which is rooted in the ancient pre-Achaemenid traditions in the ancient Middle East particularly during the Elamite period. The closest interpretation of the function of this building in relation to the Achaemenid tombs and its connection with the Persepolis throne can be meaningful. Understanding the spatial relationship between Naqsh-e-Rostam and Persepolis is functionally significant. Persepolis was formed in the heart of a city and Achaemenid palaces were part of this city. This research, accomplished via a descriptive and analytical method and relying on library data, has sought to examine the environmental zone around Persepolis, known as the city of Parseh, and has made the hypothesis of reconstructing the historical city of Parseh within the range of the 1st degree of Persepolis more conceivable. The findings of the research indicate that according to the surviving works and inscriptions, the collection of works of Naghsh-e Rostam in the Achaemenid, Seleucid, Parthian and Sassanid periods has continually been applied and honored. In the Achaemenid period, the connection of Naghsh-e-Rostam tomb complex as a chief and functional part of Parseh city was related to Persepolis. The tradition of burying the deceased king was performed according to Zoroastrianism and after the burial of the king. the enthronement of the new king was performed in the monument and holy shrine of the Zoroastrian Kaaba.Research aims: 1- An investigation of the location of Naqsh-e-Rostam and the Kaaba of Zoroaster and the reasons for its dependence on the city of Parseh based on geophysical studies.  2- A study on the function of the Kaaba of Zoroaster from the Achaemenid period to the end of the Sassanid period.Research questions: 1- What are the usages of the Kaaba of Zoroaster in diverse historical periods? 2. What information do geophysical studies provide about the location of the Kaaba of Zoroaster and its dependence on the city of Parseh?