بررسی گونه‌شناسی و طبقه‌بندی ساختاری و مضمونی نقش مایۀ درخت در کاخ عمارت چهل ستون اصفهان

در نگارگری ایران، طبیعت و درختان به‌ وفور انعکاس یافته است. نماد درخت در ایران باستان رکن و پایه‌ی هستی، ارتباط میان زمین و آسمان و ستون گیتی تلقی می‌شد و نشانی از تولد، رشد و بالندگی، مرگ، رستاخیز، هستی پایدار و فناناپذیری بود. در آثار و بناهای تاریخی دوره اسلامی ار نقش مایه درخت استفاد شده است. یکی از بناهای زیبای دوره صفوی عمارت چهلسون است. مسئله ای که اینجا مطرح است چگونگی و ماهیت نقش مایه های درخت در این بنای تاریخ است. رویکرد پژوهش کیفی بوده و تحلیل داده‌ها به شیوه توصیفی تحلیلی صورت گرفته است. جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای، شبکه جهانی اینترنت و همچنین مشاهدات میدانی صورت گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از این است که در نگاره‌های کاخ عمارت چهل‌ستون  اصفهان، حدود 110 نگاره مزین به نقش‌مایه درخت ترسیم‌شده بر روی دیوارهای آن شناسایی شد. شناخت بیشتر فراوانی این تعداد از نقوش انواع درختان، ضرورت این تحقیق را مهیا نمود. نقش درخت در اکثر موارد با الهام از طبیعت واقعی و در بعضی موارد از درختان موجود در حیاط این عمارت در انواع (نارون، چنار، سرو، شکوفه و درختان میوه) ترسیم و نقاشی شده‌اند. درختان ترسیم‌ شده در بسیاری از نگاره‌های عمارت، از باغ این عمارت ملهم بوده یا درختانی ملهم از این نقاشی‌ها در حیاط کاشته شده‌اند. همچنین، این نقوش صرفاً جنبه تزیینی صرف نداشته‌اند و با توجه به هم‌جواری و روابط فی‌مابین آن‌ها با انسان و عناصر دیگر در آثار، جنبه مضمونی و مفهومی پیدا کرده‌اند.اهداف پژوهش: 1. بررسی و تحلیل نقوش درختان در نگاره‌های کاخ عمارت چهل ستون اصفهان به لحاظ فرم و محتوا.2. بررسی و واکاوی منابع موثر در طراحی نقوش درخت در نگاره‌های این عمارت. سوالات پژوهش:1. نقش و جایگاه درخت در نگاره‌های چهل‌ستون از منظر ساختاری و مضمونی کدام است ؟2. در طراحی انواع نقش‌مایه درخت در این نگاره‌ها، منبع و ذهنیت هنرمند نقاش چه بوده است؟

An Investigation of the Typology, Structural and Thematic Classification of the Tree Motif in the Chehelsoton Palace of Isfahan

In Iranian paintings, the element of nature, particularly trees are reflected abundantly and was considered as the pillar and foundation of existence, the connection between earth and sky the basis of the universe. Moreover, the mentioned symbol was a sign of birth, growth, development, death, resurrection, stable existence and immortality. The role of the tree has been used in the historical monuments of the Islamic period. One of the beautiful structures of the Safavid period is the Chehelsoton Palace. The issue under study is the presence of the tree motif in the mentioned structure and its role and purpose. The research approach is qualitative and data analysis is accomplished via a descriptiveanalytical manner. Data and information is collected from library sources, online sources, as well as field observations. The findings of the research indicate that in the paintings of the Chehelsoton Palace of Isfahan, about 110 wall paintings decorated with the tree motif are identified. Further understanding of the occurrence of the tree designs, necessitated this research. The role of the tree is mostly inspired by the tangible nature and the actual trees located in the garden of this mansion that are drawn and painted in various manners (elm, sycamore, cypress, blossom and fruit trees). Likewise, the motifs do not only bestow a purely decorative aspect due to their proximity and relationship between human beings and other elements, but also behold a thematic and conceptual aspect.Research aims:1. A study and analysis of tree designs in the paintings of Chehelsoton Palace in Isfahan in terms of form and content.2. A reflection on the effective sources in designing the tree motifs of the Chehelsoton Palace. Research questions:1. What is the role and position of the tree motif in the paintings of the Chehelsoton Palace from a structural and thematic point of view?2. What was the basis and approach of the artist in designing the various tree motifs?