واکنش تعجب (انگشت به دندان/دهان گرفتن) در شعر و نگارگری ایرانی

انسان ها در مواجهه با برخی از پدیده های اطراف خود هیجان هایی را از خود بروز می دهند. یکی از این هیجان ها، تعجب است که در برابر رویدادهای شگفت انگیز صورت می گیرد. انسان متعجب، واکنش هایی را از خود نشان می دهد که ریشه هایی فیزیولوژیکی و فرهنگی دارند. به نظر می رسد که یکی از راه های نشان دادن علائم فرد متعجب، در فرهنگ ایران، واکنش گرفتن انگشت به دهان یا دندان بوده که تابع مسائل فرهنگی است. در این مقاله سعی بر آن است به روش توصیفیتاریخی، پیشینه این عکس العمل، تغییرات احتمالی در بستر زمان و چرایی استفاده از آن در نگارگری ایران، را دریابد. بدین منظور، بصورت کتابخانه‏ای و اسنادی، با بررسی شعر فارسی در گستره ای نزدیک به هزار سال، از زمان رودکی تاکنون، این اصطلاح در موقعیت های تعجب، به عنوان واکنشی برای شخص متعجب، مورد مطالعه قرار گرفته است. همچنین نمونه های تصویری آن، در نگارگری ایران در تاریخی نزدیک به هفتصد سال بررسی شده است. حاصل تحقیق این است که این واکنش، در تاریخ فرهنگی ایران، نزدیک به هزار سال بدون تغییر در شکل و معنی، در تمامی سده ها، حضوری چشمگیر داشته و راهی مناسب، برای نشان دادن فرد متعجب، توسط هنرمندی است که بنا به ضوابط و شیوۀ نگارگری، نبایست هیجانات چهره را بازنمایاند.  اهداف پژوهش: 1 پیشینه اصطلاح « انگشت به دندان/دهان گرفتن» و تغییرات احتمالی در شعر و نگارگری ایران 2 چرایی استفاده این اصطلاح ادبی در نگارگری ایران سوالات پژوهش: 1 پیشینه اصطلاح « انگشت به دندان/دهان گرفتن» و تغییرات احتمالی در شعر و نگارگری ایران چیست؟ 2چرا این اصطلاح ادبی در نگارگری ایران به وفور قابل مشاهده است؟

The Reaction of Surprise “angosht be dahān/dandān gereftan” in Persian Poetry and Miniature

Humans show different emotions in reaction to various phenomena around them. One of these emotions is surprise that is expressed in reaction to impressive events. A surprised individual shows reactions that have physiological and cultural roots. One of these reactions is “angosht be dahān/dandān gereftan” (to put one’s curved index finger on one’s mouth) which seems to be specific to the Iranian culture. Applying a descriptivehistorical approach, this study seeks to delve into the history of this reaction, its possible changes over time, and why it is used in Persian miniature. For this purpose, the expression of “angosht be dahān/dandān gereftan” was studied through the library and documentary method as a surprise reaction in Persian poetry from the time of Rudaki onward (nearly a thousand years). On the other hand, its visual examples in the Persian miniature in the past 700 years were examined. The findings show that this reaction has remained unchanged in its form and meaning over the centuries and has been present all the time in Iranian cultural history. It has always been a good way to represent a surprised individual by a miniature artist who, following the codes of Persian miniature, should not represent facial emotions. Research aims: 1 The history of “angosht be dahān/dandān gereftan” and its possible changes in Persian Poetry and Miniature. 2 The reason of using this literary term in Persian miniature. Research questions: 1 What is the history of “angosht be dahān/dandān gereftan” and its possible changes in Persian Poetry and Miniature? 2 Why does this literary term exist in Persian miniature?