سیاست‌های مذهبی پادشاهان ساسانی و انعکاس آن در سنگ برجسته‌های تخت‌جمشید

مذهب در دوران ساسانی از آغاز این سلسله تا دوره‌ ی انقراض آن، که بیش از چهار صد سال به طول انجامید، روند پُر فراز و نشیبی داشت. نقش اردشیر بابکان، پایه گذار سلسله ساسانیان در این میان نقشی برجسته است. او از راه تعامل با روحانیان زرتشتی، از آتشکده‌ ها و کارگزاران آنها به عنوان ابزار سیاسی و عامل اساسی در تحکیم پایه‌ های حکومت خود استفاده کرد. پس از مرگ اردشیر، جانشینان او نیز این روش را ادامه دادند. در دوره بهرام یکم (271م)، کرتیر، موبد پرنفوذ زرتشتی توانست دین زرتشت را در کشور رسمی کند. همچنین دیدگاه فره ایزدیِ شاهان که بر اساس آن مشروعیت پادشاهی توجیه می شد، به عنوان یک مفهوم قوی مذهبی اهمیت زیادی در نزد شاهان ساسانی و شخص اردشیر داشت. در این میان، نامه ‌ی تنسر و کارهای کرتیر بیشترین نقش را در رسمی شدن آیین زرتشت در دوره‌ی ساسانیان ایفا کرد. تخت جمشید نیز به عنوان مرکز آیینی و نماد شکوه امپراطوری هخامنشیان به شمار می رفت که خیزش خاندان های ایرانی به ویژه ساسانیان در همین مکان شکل گرفت. بازتاب سیاست‌ های مذهبی دوره‌ی ساسانیان در بخش‌ هایی از تخت جمشید مانند کاخ تِچِر، نقش رستم، نقش رجب و کعبه‌ی زرتشت به صورت سنگ برجسته و سنگ نوشته به وضوح قابل دیدن است. روش استفاده شده در این پژوهش توصیفی _ تحلیلی بوده و پژوهشگر با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی سیاست ‌های مذهبی دوره‌ی ساسانیان و بازتاب آن در تخت جمشید پرداخته است. اهداف ‌پژوهش: 1.بررسی فرایند رسمی شدن دین زرتشت در دوره ساسانیان.2.بررسی بازتابِ پیوند عوامل سیاسی و دینی در دوره ‌ی ساسانیان در سنگ برجسته ه ای تخت جمشید. سوالات پژوهش: 1. بسترها و زمینه های رسمی شدن دین در دوره ساسانیان و عوامل تاثیرگذار بر آن کدامند؟ 2 سیاست‌ های مذهبی دوره‌ی ساسانیان چگونه در سنگ برجسته های تخت جمشید بازتاب پیدا کرده است؟

The Religious Policies of the Sassanid Sovereigns and its Reflection on the Stone Reliefs of Persepolis

Religion had its peaks and valleys during the Sassanid period from its foundation to extinction; which lasted more than four centuries. The role of Ardeshir Babakan, the founder of the Sassanid dynasty is prominent. Through interaction with Zoroastrian clerics, Babakan used their fire temples and agents as a political tool and a key factor in consolidating the foundations of his government. After Ardeshir’s death, his successors continued this method. During the reign of Bahram, I (271 AD), Carter, an influential Zoroastrian cleric, was able to make Zoroastrianism the official religion of the country. Also, the cultural view of the kings, according to which the legitimacy of the monarchy was justified, was of great importance as a strong religious concept for the Sassanid kings and Ardeshir himself. Meanwhile, Tensor’s letter and Cartier’s works played the most important role in the formalization of Zoroastrianism during the Sassanid period. Persepolis was also considered as a ritual center and as a symbol of the glory of the Achaemenid Empire, where the uprising of Iranian families, particularly the Sassanids, took place. The reflection of the religious policies of the Sassanid period in parts of Persepolis such as Tachara Palace, Naghshe Rostam, Naghshe Rajab and the Kaaba of Zoroaster in the form of embossed stone and inscription is clearly visible. The method used in this research is descriptiveanalytical and the researcher has used library method to study the religious policies of the Sassanid period and its reflection in the Persepolis complex. Research objectives: 1. To study the process of formalization of Zoroastrian religion in the Sassanid period. 2. To study the reflection of the connection between political and religious factors in the Sassanid period in the relief stones of Persepolis. Research questions: 1. What are the contexts and grounds for the formalization of religion in the Sassanid period and the factors affecting it? 2 How are the religious policies of the Sassanid period reflected in the reliefs of Persepolis?