تصویرآرایی پیامبر (ص) و امامان شیعی (ع) در نسخه‌ی خطی حبیب‌السیر با محوریت بحارالانوار

به تصویر کشیدن سیمای پیامبر و امامان (علیهم السلام) و تعالی تلالو آن‌ها در شمایل‌نگاری یکی از مضامین تصویرآراییِ نگارگری روایات دینی است که همواره مورد توجه هنرمندان بوده است. نسخه‌ی خطی حبیب‌السیر که کتابی تاریخی و نوشته مورخ شیعی است، شامل نگاره‌هایی از رخدادهای تاریخی حقانیت شیعه است. این نگاره‌ها در بردارنده‌ی مضامین، نقش‌ها و نمادهای شیعی همچنین شمایل‌نگاری تصویر پیامبراکرم (ص) و ائمه‌ی معصومین (ع) است و حوادث و رویدادهای تاریخی شیعه را بر اساس روایات شیعی به تصویر می‌کشد. در این میان، کتاب مذهبی و اسلامی بحارالانوار یکی از مهم‌ترین کتاب‌های جامع حدیث و رخدادهای شیعه است که مجموعه‌ای از آموزه‌ها و تعالیم شیعی را در برمی‌گیرد؛ بنابراین این پژوهش می‌کوشد با بررسی تصویرآرایی و شمایل‌نگاری پیامبر و ائمه‌ی اطهار در نسخه‌ی خطی حبیب‌السیر در ارتباط با روایات ذکرشده در بحارالانوار وجوه روشنی از سیمای درونی آنان را به تصویر بکشد و در پس آن، به تحلیل و واکاوی کاربرد مفاهیم و نمادهای شیعی در این نگاره‌ها بپردازد. روش پژوهش توصیفی_‌تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات به شیوه‌ی مطالعه‌ی منابع کتابخانه‌ای. دستاوردهای پژوهش نشان می‌دهد که تا زمان صفوی در نگاره‌های مذهبی به علت نبود مخالفت،‌ چهره‌های انبیا و اولیاء به تصویر کشیده می‌شد اما بعد این دوران به علت مخالفت علمای دینی چهره‌ها پوشانده شده‌اند و هنرمندان با استفاده از نمادهای دینی سعی در نشان دادن تصویر والایی از پیامبر و ائمه‌ی معصومین (ع) داشتند. همچنین با تطبیق روایات حوادث شیعی بحارالانوار در تصویرسازی و شمایل‌نگاری نگاره‌های حبیب‌السیر می‌توان به برداشت تصویری و نمادین هنرمند از رویدادهای شیعی دست یافت. اهداف پژوهش1.بررسی تصویرآرایی و شمایل‌نگاری پیامبر و امامان شیعی در نسخه‌ی خطی حبیب‌السیر.2.تحلیل و واکاوی کاربرد مفاهیم و نمادهای شیعی مرتبط با مضامین بحارالانوار در نگاره‌ها. سوالات پژوهش1.مضامین مطرح‌شده در نگاره‌های حبیب‌السیر عموماً چیست؟2.چگونه می‌توان از بررسی گزارش‌ها و جمع‌بندی‌های بحارالانوار به اصول حاکم بر روایت تصویری پیامبر و امامان شیعه (علیهم السلام) در نگارگری نگاره‌های حبیب‌السیر دست یافت؟3.آیا تسلط فرهنگ شیعی در آفرینش نگاره‌هایی حبیب‌السیر تاثیرگذار بوده است؟ 4.حضور علی (ع) به‌عنوان مظهر شیعه در این نگاره‌ها تا چه حد گسترده است؟

The Illustration of the Prophet and the Shiite Imams in the Habib alSiar Manuscript with the Emphasis on BaharalAnvar

The depiction of the image of the Prophet and the Imams (pbuh) and their excellence in iconography is one of the themes of the pictorial decoration of religious narratives that has always been of interest to artists. The manuscript of Habib alSiar, a historical book written by a Shiite historian, contains images of historical events of the Shiite legitimacy. These paintings contain Shiite themes, maps and symbols, as well as iconography of the Holy Prophet (PBUH) and the Imams of the Infallibles (AS), and depict Shiite historical events based on Shiite narrations. Among these, the religious and Islamic book of BaharalAnvar is one of the most important comprehensive books of Shiite hadith and events that includes a collection of Shiite instructions and teachings; Therefore, this study attempts to depict the clear aspects of their inner appearance by examining the image of the Prophet and the Imams in the manuscript of Habib alSir in connection with the narrations mentioned in BaharalAnvar; moreover, the images are analyzed and scrutinized by the use of Shiite concepts and symbol. The research method carried out in this research is descriptiveanalytical and the method of data collection is accomplished via library resources. Research shows that until the Safavid period, religious figures depicted the faces of prophets and saints due to a lack of opposition, but later, due to the disagreement from religious scholars, faces were covered and artists tried to show an extraordinary appearance by using religious symbols. Also, by applying the narrations of the Shiite events of BaharalAnvar in the illustrations and iconography of Habib alSiar’s paintings, it is possible to obtain a visual and symbolic image of the artist from the Shiite events. Research objectives 1. To study the image and iconography of the Prophet and the Shiite Imams in the manuscript of HabibalSiar 2. To analyze the application of Shiite concepts and symbols related to the themes of BaharalAnvar in the drawings. Research questions 1. What are the general themes of Habib alSiar’s paintings? 2. How can the principles governing the visual narration of the Prophet and the Shiite Imams (pbuh) in the painting of Habib alSiar be scrutinized by examining the the BaharalAnvar?