ارزش‌ها و گرایش‌های فلسفه‌ی اسلامی بر معماری مسکونی صفوی (مطالعه موردی: خانه های جلفای نو صفوی)

معماری، به مثابه یک صورت تمدنی، همواره نشان‌دهنده‌ی ژرف‌ترین گرایش‌های معنوی یک ملت است. هنگامی که از معماری اسلامی سخن می‌گوییم، چنین موضوعی را در پیش چشم داریم. معماری سنتی اسلامی در پیوندی ژرف با معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی تاریخی مسلمانان است. دوران صفوی از چشم‌انداز فلسفی، دوران یگانه‌ای محسوب می‌شود. در این دوران گرایش‌های دوگانه‌ی فلسفه‌ی اسلامی، یعنی گرایش مشائی و اشراقی بار دیگر به یکدیگر رسیدند و در فلسفه نوین صدرایی یگانه شدند. شکل‌گیری یک نگرش فلسفی جدید و دگرگونی جهان‌بینی نوین اسلامی، به تبع آن تاثیرهای بسیاری بر تمامیت حوزه تمدنی گذاشت. معماری عصر صفوی نیز از این تاثیرها به دور نبوده است و می‌توانیم بازتاب آن نگرش‌های فلسفی را در آن بیابیم. در فلسفه دکارتی ما شاهد نگرشی کمی به فضا هستیم که موجب می‌شود در دوره‌ای از تاریخ، انسان غربی دچار فراموشی نسبت به خاطرات کیفی بشود که فضا را تحت تاثیر قرار می‌دهند و بنیاد نگرش معنوی انسان به مکان هستند. در معماری مسکونی عصر صفوی برخلاف این نگرش یادشده، ما شاهد کیفی شدن فضا هستیم. کیفیتی که تمام عناصر معماری را در اصلی یگانه، یعنی نمایش جایگاه انسان در جهانی معنوی، متحد می‌کند. همین اصل بنیادین است که خانه صفوی را در ادامه مسجد و مکانی برای ظهور معنا قرار می‌دهد. در این پژوهش کوشیده‌ایم از خانه صفوی ابزاری انتقادی برای بهبود وضعیت خانه‌های امروز بسازیم. برای تحقق این هدف از روشی توصیفیتحلیلی با ابزار پرسشنامه سود جسته‌ایم و سعی نموده‌ایم تا نگرش مردم اصفهان را به خانه‌های صفوی و امروزی مورد ارزیابی قرار دهیم. نتایج پژوهش حاضر حاکی از این است که نگرش عمومی به خانه‌های سنتی صفوی مثبت است و افراد چنین خانه‌هایی را به خانه‌های امروزی‌تر ترجیح می‌دهند. دلیل این ترجیح نیز وجود همان عناصر معنوی است که در خانه‌های مسکونی صفوی وجود دارد. اهداف پژوهش: 1.شناسایی تاثیرات فلسفه اسلامی بر معماری مسکونی صفوی.2.بهبود طراحی مسکونی در زمان حاضر با یاری گرفتن از معماری صفوی. سوالات پژوهش: 1.فلسفه اسلامی چه تاثیراتی بر معماری مسکونی صفوی گذاشته است؟2.ارزیابی جامعه هدف از تفاوت‌های معماری مسکونی مدرن و صفوی چیست؟

Values and Tendencies of Islamic Philosophy on Safavid Residential Architecture; Case Study: Safavid New Jolfa Houses

Architecture, as a form of civilization, has always represented the deepest spiritual tendencies of a nation; such a notion is constantly deliberated upon when studying Islamic architecture. Traditional Islamic architecture is deeply intertwined with the epistemology and historical ontology of Muslims. The Safavid period is considered a unique period from a philosophical perspective; during this period, the dual tendencies of Islamic philosophy, that is, the peripatetic and Enlightenment tendencies, came together and appeared in Sadra’s new philosophy. The formation of a new philosophical attitude and the transformation of the new Islamic worldview, in turn, had many effects on the integrity of civilization. Safavid architecture was also influenced by such inspirations and the reflection of the mentioned philosophical attitudes was apparent.  In Descartes’ philosophy, minor significance to space has led to the phenomenon that triggered the overlook of qualitative memories and ultimately reduces the foundation of a spiritual outlook in Western societies. In the residential architecture of the Safavid era, contrary to this view, we see the quality of space. A quality that unites all the elements of architecture in a single principle, that is, the display of human status in the spiritual world. It is this fundamental principle that places the Safavid house as a continuation of the mosque and a place for the emergence of meaning. In this study, we have endeavored to use the Safavid house as a critical tool to improve the condition of today’s houses. In order to achieve this goal, a descriptiveanalytical method has been used with the aid of a questionnaire in order to evaluate the attitude of the people of Isfahan towards Safavid and modern houses. The results of the present study indicates that the general attitude towards traditional Safavid houses is more positive and people prefer such houses to modern structures. The motive for such preference is the existence of the same spiritual elements that exists in Safavid residential houses. Research objectives: 1. Identifying the effects of Islamic philosophy on Safavid residential architecture. 2. Improving modern residential structures with an outlook towards Safavid architecture. Research questions: 1. What effects has Islamic philosophy had on Safavid residential architecture? 2. By assessing the target community, what are the differences between modern and Safavid residential architecture?