بررسی نقش ماهی درهم(ریزه‌ماهی) در قالی‌بافی بیرجند

استان خراسان جنوبی، واقع در شرق ایران، بوده و شهرستان بیرجند مرکز این استان می‌باشد. از صنایع ‌دستی رایج این منطقه می‌توان به قالی‌بافی اشاره نمود. هنری اصیل و گران‌قدر که در پشت هر گره و نقش خود هزاران تفکر و سنت را به همراه دارد. از بارزترین ترکیب‌های مورد بافت بیرجند نقش ماهی درهم یا در اصطلاح محلی «ریزه‌ماهی» است که در میان کلیه‌ نقوش به کار رفته، در شهرستان، بالاترین آمار تولید را به خود اختصاص می‌دهد و بخش اعظم صادرات قالی منطقه را به خارج از کشور عهده دار است؛ ذکر این امر، ضرورت پرداخت به نقش ریزه ماهی را بیش از پیش، نمایان می سازد. مقاله پیشِ رو درصدد است با نزدیک شدن به این هدف، گامی هرچند ناچیز، در راستای شناخت و معرفی یکی از تولیدات صادراتی کشور برداشته و مخاطب را با سبقه و پیشینه غنی هنر ایران زمین هرچه بیشتر آشنا سازد.اساس متون قالی ریزه ماهی بیرجند همان گونه که از نامش پیداست، نقش‌مایه ریزه ماهی است. نقشی مربع شکل با مرکزیت یک گل هشت پر و دو ماهی تجرید یافته در پیرامونش؛ این نقش با تکرار بر متون ریزه‌ماهی نام واگیره ریزه‌ماهی به خود گرفته و در قالب طرح ساده سراسر انواع طرح‌های ترکیبی لچک ترنج دار دایره (خورشیدی)، بیضی و لوزی؛ کف ساده و قالی دایره زیبایی خاصی به قالی‌های ریزه ماهی بیرجند بخشیده است. از این میان، امروزه، قالی ریزه‌‌ماهی خورشیدی به‌عنوان طرحی مورد پسند بازارهای داخل و خارج کشور بالاترین آمار تولید را به خود اختصاص می‌دهد. حال سوال مورد بحث در اینجا این است که نقش ریزه ماهی یا همان ماهی درهم چیست و کاربرد آن در قالی بافی بیرجند چگونه است؟ روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیلی-توصیفی بوده و همچنین پژوهش پیش رو، پژوهشی کاربردی (به ویژه در زمینه آموزش نقوش قالی بافی) است.