پرسه‌زنی، جامعه‌شناسی انتقادی و زندگی روزمره (نمونۀ موردی:خیابان گلسار شهر رشت)

نوشتار پیش ‌رو تلاشی است در جهت توصیف زندگی روزمرۀ مدرن ایرانی و همچنین نقد آن. در این راستا به مطالعۀ زندگی روزمرۀ نوجوانان و جوانان ایرانی در یکی از شکل‌های معمول و گستردۀ گذران اوقات فراغتشان یعنی پرسه‌زنی در خیابان‌های خرید پرداخته شده است. میدان مورد نظر، خیابان گلسار شهر رشت و نظریۀ مورد استفاده برای مطالعۀ آن، نظریۀ انتقادی زندگی روزمره است. اطلاعات از دو روش مشاهده و همچنین مصاحبۀ عمیق انتقادی با 30 نفر از افراد 44-16 سالۀ ساکن شهر رشت که به شکل هدفمند انتخاب شده‌اند به دست آمده است و یافته‌های حاصل از آن نیز با روش تیپ‌بندی بر اساس رابطۀ اقشار اقتصادی متفاوت با یکدیگر طبقه‌بندی شده است. نتایج حاصل از طبقه‌بندی فوق حاکی از آن است که رگه‌هایی از اندیشۀ انتقادی در میان برخی از نمونه‌ها که از سرمایۀ فرهنگی نسبتا بالایی برخوردار بودند و به لحاظ تعداد اقلیت نمونه‌ها را تشکیل می‌دادند، قابل مشاهده است. همچنین می‌توان گفت که میزان تحصیلات یا جایگاه اقتصادی، تبیین‌کنندۀ نگرش انتقادی موجود در میان نمونه‌ها نسبت به وضعیت زندگی روزمرۀ جاری در خیابان خرید به شمار نمی‌رود. بنابراین با فرض صحت ادعاهای فوق، می‌توان گفت که تنها راه تغییر وضعیت موجود تلاش برای هژمونیک‌شدن نوعی از آگاهی انتقادی است که توامان هم وجوه سنتی زندگی روزمره هم وجوه شی‌وارۀ روابط انسانی را مورد پرسش و نقد قرار دهد.

Wandering, Critical Sociology and Everyday LifeSample Study: Rasht’s Golsar Street

In this research, the rural society, rural cinema, changing of governmental policies and political economy of post 1979revolutiont governments have been compared with each other by social and holistic approaches. We also aimed to assess the relationship and interplay between these subjects.  For these purpose, we categorized mentioned years (from 1979 to 2009) in four periods according to ruling governments, and social conditions: (1) consolidation of sovereignty and the Iraq vs. Iran war, (2) construction, (3) reformation and (4) recreation of revolutionary discourse. We found that the first period had the most realism and commitment to reality of everyday life, but had least attend on culture industry (such as stereotypes and naturopathy) in comparison to other periods. Because of government neoliberal policies and ideological hegemony of structural adjustment and political structure of society during the Construction period the majority of movies were propaganda and ideological. Furthermore commercial and festival aspects became more apparent in rural movies. During reform period, with the exception of creating new social idea and superficial social criticism that were introduced, the rural cinema remained unchanged. In this time, naturopathic films that can be admired by foreign festivals became more important. In the third period, quasigovernmental and ideological movies that structurally based on festivaladmired movies with emphasis on naturopathy, mystical religiosity (in contrast with traditional religion) and stereotypical subjects such as kids or mental retardation human. So there is no consideration about social reality of rural.