بررسی انتقادی سینمای روستایی پس از انقلاب اسلامی در ایران

در این مقاله سعی شده تا با رویکردی کلیت‌نگر، موضوعاتی همچون جامعه‌ی روستایی، سینمای روستایی، تغییرات سیاست‌های حاکمیتی و اقتصاد سیاسی دولت‌های گوناگون پس از انقلاب اسلامی سال 1357، در تقابل با یکدیگر قرار گرفته و ارتباطات مختلف و متداخل آنها، با استفاده از مجموعه نظریات انتقادی مورد بررسی قرار گیرد. ما در این تحقیق با تقسیم‌بندی ادوار گوناگون بازه زمانی مورد بحث و انتخاب نمونه‌ای سی عددی از فیلم‌های روستایی سینمای ایران با استفاده از روش نمونه‌گیری متناسب با حجم، متوجه شدیم که سینمای روستایی در مقطع ده ساله‌ی تثبیت حاکمیت انقلابی و جنگ با عراق دارای بیشترین میزان واقع‌نمایی، پایبندی به واقعیت زندگی روزمره و نقد اجتماعی بوده و کمترین میزان مظاهر صنعت فرهنگ‌سازی (نظیر کلیشه‌ها یا طبیعت‌زدگی) را نسبت به دوره‌های بعد داراست. در مقطع سازندگی به خاطر سیاست‌های تعدیل ساختاری و همچنین ساخت‌سیاسی جامعه در این دوران، فیلم‌ها اکثراً تبلیغی و ایدئولوژیک بوده و مظاهر سینمای گیشه‌پسند و همچنین جشنواره‌ای در فیلم‌های روستایی نمود بیشتری می‌یابند. در مقطع اصلاحات، غیر از موارد ایجاد نگرش‌های تازه و نقدهای نه‌چندان عمیق اجتماعی، مناسبات سینمای روستایی مانند دوران قبل بوده و فیلم‌های جشنواره‌پسند روستایی با رویکردی طبیعت‌‌زده نمود زیادی پیدا می‌کنند. در دوره‌ی بازآفرینی گفتمان انقلابی از سال 1384 به بعد نیز، فیلم‌های شبه‌دولتی و ایدئولوژیک با ساختاری مشابه با فیلم‌های جشنواره‌پسند و با تاکید بر طبیعت‌‌گرایی و مذهبی‌گری عرفانی (در تقابل با مذهبی‌گری متعارف و سنتی) و همچنین کلیشه‌هایی مانند کلیشه‌ی کودک یا عقب‌مانده‌ی ذهنی، عملاً برای واقعیت اجتماعی روستا، اهمیت زیادی قائل نمی‌شوند.

Critical review of rural cinema after Islamic revolution of Iran

In this research, the rural society, rural cinema, changing of governmental policies and political economy of post 1979revolutiont governments have been compared with each other by social and holistic approaches. We also aimed to assess the relationship and interplay between these subjects.  For these purpose, we categorized mentioned years (from 1979 to 2009) in four periods according to ruling governments, and social conditions: (1) consolidation of sovereignty and the Iraq vs. Iran war, (2) construction, (3) reformation and (4) recreation of revolutionary discourse. We found that the first period had the most realism and commitment to reality of everyday life, but had least attend on culture industry (such as stereotypes and naturopathy) in comparison to other periods. Because of government neoliberal policies and ideological hegemony of structural adjustment and political structure of society during the Construction period the majority of movies were propaganda and ideological. Furthermore commercial and festival aspects became more apparent in rural movies. During reform period, with the exception of creating new social idea and superficial social criticism that were introduced, the rural cinema remained unchanged. In this time, naturopathic films that can be admired by foreign festivals became more important. In the third period, quasigovernmental and ideological movies that structurally based on festivaladmired movies with emphasis on naturopathy, mystical religiosity (in contrast with traditional religion) and stereotypical subjects such as kids or mental retardation human. So there is no consideration about social reality of rural.