سپیده یا الی...؟ خوانش انتقادی فیلم « درباره الی...»

بازنمایی، بازتابی از واقعیت‌های جهان پیرامونی نیست؛ بلکه تصویری جهت‌داده شده از واقعیت، در رابطه با متن اجتماعی و فرایندهای ایدیولوژیک جاری در جامعه است. رسانه‌ها نیز تصویر بازنمایی شده از واقعیت ارایه می‌دهند؛ به‌ویژه زمانی که واقعیت زندگی زنان را در فیلم و سریال‌ها به تصویر می‌کشند؛ آنچه از زنان در فیلم‌ها به تصویر در می‌آید، منطبق بر متن اجتماعی و ایدیولوژی‌های پنهان در هنجارهای اجتماعی است، هنجارهایی که نه خنثی هستند و نه عینی؛ بلکه در راستای منافع طبقات برخوردار از قدرت اجتماعی شکل یافته‌اند. طبیعی جلوه دادن آنچه تاریخمند است را بارت، اسطوره می‌نامد. به نظر وی زندگی اجتماعی مملو از اسطوره‌هاست. اسطوره‌ها، نظام‌های معنایی‌ای هستند که نبایستی آن‌ها را بدیهی و مسلم فرض کرد، بلکه اسطوره با طبیعی جلوه دادن آنچه تاریخی است، منافع گروهی را تامین می‌کند رویکرد تاریخمند بارت و تلاش او در جهت پرده برداشتن از منافع برخی نیروهای اجتماعی در فرهنگ عامه قابل توجه است. با همین رویکرد، مقاله حاضر به بازنمایی زن در فیلم «درباره الی... » اصغر فرهادی می‌پردازد تا به کشف معانی پنهان فیلم و آشکارسازی اسطوره بی‌کفایتی زن در لایه‌های معنایی این فیلم برسد. در این راستا مقاله حاضر در بخش رویکرد نظری با گذری بر مفهوم بازنمایی به شرح نظریه اسطوره بارت می‌پردازد. سپس همچون بارت که نشانه‌شناسی را روشی اساسی برای نقد ایدیولوژیک و کشف اسطوره می‌داند، این مقاله نیز به تحلیل نشانه‌شناختی فیلم «درباره الی...» می‌پردازد تا اسطوره فیلم و گفتمان سازنده آن را برملا سازد.