عوامل موثر بر تداوم فعالیت در حوزۀ صنایع دستی به لحاظ جامعه‌شناختی: مطالعۀ موردی صنعتگران شهر مشهد

در هر فرهنگی صنایع دستی از شاخص های بنیادین احراز هویت و اعتبار معنوی و تاریخی ملت هاست و بررسی اهداف تولید آن در صنعت مدرن، از ضرورتی درخور توجه برخوردار است. این پژوهش با هدف بررسی عوامل موثر بر تداوم فعالیت در حوزۀ صنایع دستی، به لحاظ جامعه شناختی با تاکید بر مشاغل موجود در شهرستان مشهد انجام شده است. روش انجام این پژوهش به صورت کیفی و مبتنی بر نظریه زمینه ای بود. داده های تحقیق، از طریق مصاحبه های انفرادی نیمه ساختاریافته با هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی گردآوری شد. به منظور اعتباربخشی به نتایج پژوهش نیز بخشی از پژوهش به روش مشاهده انجام شد. پس از پیمودن مراحل سه گانه کدگذاری مطابق با الگوی پیشنهادی استراوس و کوربین ، پدیدۀ مرکزی تحقیق با عنوان «افول همراه با تداوم صنایع دستی» شناسایی شد و مدل پارادایمی متناظر با آن تدوین شد. این پدیده، نشانگر ایده ها و مقاصد اجتماعی است که توجیه کنندۀ انجام این حرفه سنتی در دوران معاصر است. نتایج این تحقیق نشان داد که داشتن ذائقه هنری، عناصر محرک فعالیت هنری و تاثیرپذیری محیطی و معنوی مهم ترین شرایط علّی موثر بر پدیدۀ ذکرشدهاست. همچنین پیامد اصلی را سه مقوله تاثیر بر جامعه مخاطب، کسب جایگاه اجتماعی و پیامدهای اجتماعی مرتبط با موضوع شکل می دهد که به تداوم فعالیت در حوزۀ صنایع دستی در طبقه اجتماعی جدیدی به رغم افول آن در خاستگاه سنتی اش منجر شده است.

Sociological Factors Affecting the Continuity of Handicrafts Activities: A Case Study of Craftsmen in Mashhad

Handicrafts in any culture are regarded as the fundamental indicators of identity, cultural and historical values of nations; and hence examining their production objectives during the modernindustrial era proves to be of significant necessity. This research examines the sociological justification regarding the continuation of handicrafts with emphasis on the existing jobs in Mashhad city, using the qualitative methodology, and based on grounded theory. The data was collected through semistructured individual interviews with handicraft artists and craftsmen; to validate the results, however, part of the research was conducted through participatory observation. After going through the three stages of coding according to Strauss and Corbin, the central argument of the research entitled “dealing with artistic activity in the field of handicraft production and its continuation” and its corresponding paradigm model were identified and developed, accordingly. This phenomenon reflects the ideas and social objectives that justify the continuation of this traditional profession in the contemporary era. The results of this study show that having artistic taste, stimulating elements of artistic activity and environmental and spiritual impact are the most important causal conditions affecting the phenomenon and the main outcome is 3 categories of impact on the audience, gaining social status and social consequences related to the subject. This, the research proved, has led to the continuation of handicrafts in a new social class despite its decline in its traditional origins.