آرمان بازاندیشانه - آرمان ازخودبیگانه در تحصیلات دانشگاهی

آینده و آرمان موضوعاتی هستند که امروز بیش از هر روز مساله‌مند شده‌اند. در وضعیت ابهام ناامید‌کننده‌ای که آینده را فرا گرفته، نیاز فردی، موفقیت شخصی و آینده‌ی نزدیک، تلاش‌ها را به خود معطوف کرده و آرمان جمعی و آینده‌ی دور به موضوع ثانوی تبدیل شده است. در چنین وضعیتی «خود» پیوند‌ش را از زمینه‌ی اجتماعی می‌گسلد، از جامعه، تاریخ و از خویش بیگانه می‌شود و به شیءوارگی میل می‌کند. دانشگاه و تربیت دانشگاهی در این میان چه نقشی ایفا می‌کند؟ پرسش مشخص مقاله آن است که دو دسته رشته‌ی علوم طبیعی و علوم اجتماعی با این ازخودبیگانگی چه نسبتی دارند؟ دانشکده‌ی علوم اجتماعی دانشگاه تهران به عنوان نمونه‌ی نوعیِ یک دانشکده‌ی علوم انسانی و دانشکده‌ی فنیِ دانشگاه تهران به عنوان یک نمونه‌ی نوعیِ دانشکده‌ی علوم طبیعی درنظر گرفته شد. با 15 دانشجو از هر یک از این دو دانشکده درباره‌ی آرمان‌ها و آرزوهای‌شان مصاحبه‌ی عمقی انجام شد. براساس نتایج به دست آمده، قانون علیت تک‌خطی و تعین‌گرایانه‌ی حاکم بر پرورش در فضای علوم طبیعی و فنی، به جهان انسانی نیز سرایت می‌کند. در فضای این رشته‌ها جامعه نه موجودیتی مستقل، که جمع جبری مجموعه‌ی افراد منفرد دیده می‌شود و آینده و آرمان چیزی بیش از موفقیت‌های شخصی دانسته نمی‌شود. در مقابل، در فضای سیال و چندپارادایمی حاکم بر علوم انسانی، رابطه‌ی فردجامعه رابطه‌ای پیچیده، چندجانبه و رفت‌وبرگشتی درک می‌شود. موفقیت شخصی و آرمان جمعی درهم‌تنیده تلقی می‌شود و آرمان، نه موفقیت فردی در قالب وضع موجود، که خواستِ تغییر در وضع موجود دانسته می‌شود.

Reflexive Ideal - Alienated Ideal in Academic Training

Future and ideal are something problematic now more than every day before. In this frustrating fog occupying everywhere, all attempts have been assigned to individual needs, personal successes and close future. Collective ideal and far future have become secondary goals. In such conditions “self” will cut its ties from social context, will alienated from the society, from history and from itself and will tend to reification. What role university and academic training will play here? The specific question of this article is how each of the two approaches of natural sciences and human sciences will relate in this alienation? Social faculty of Tehran university has been selected as representative of human sciences and engineering faculty of Tehran university as representative of natural sciences. 15 students of each faculty were interviewed about their ideals, wishes and futures. According to the results, linear determinative scientific causal law dominated on natural sciences in engineering faculty will permeate to the world of human relations. In the sphere of these disciplines society is not an independent totality but just sum of the singular individuals. Ideal and future have seen as not more than just personal success. In contrast in the fluid and multiparadigm world of human sciences, relation between individual and society will be understood as complicated, multilateral and dialectical. Personal success and collective ideal will be seen as interwoven; and ideal will not know as just personal success inside the status quo, but the will of the change in the status quo itself.