تولید فضای شهری بابلسر در دوره‌های قاجار و پهلوی

این مقاله کوشیده است تا با استفاده از مفاهیم و روش‌شناسی دیالکتیکی هانری لفور به بررسی تولید و تحولات فضای شهری بابلسر از دوره انعقاد معاهده گلستان و ترکمنچای در دوره فتحعلیشاه تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی بپردازد. این پژوهش در مطالعه و تفسیر تاریخ فضا از منابعی چون سفرنامه‌ها، اسناد، عکس‌های برجا مانده، کتاب‌های تاریخی محلی، ملی و بین‌المللی، و تکنیک‌هایی چون مصاحبه‌های عمیق، بحث‌های گروهی، گردآوری تاریخ شفاهی، و مشاهده آثار برجا مانده، استفاده کرده است و به بررسی ساختارها (اقتصادی و سیاسی)، و عوامل (روابط میان نیروهای اجتماعی) در کنار یکدیگر پرداخته است. با الهام از سه‌گانه مفهومی لفور، و با توجه به تجربه خاص این شهر، سه‌گانه ساخته شده جهت ترسیم بافت در هم پیچیده فضا، شامل «عمل فضایی»، «سیاست‌های اقتصادی» و «اقتصاد سیاسی» است. مولفه‌های این سه‌گانه، در هفت زیر دوره تاریخی به تفکیک مورد بررسی قرار گرفته‌اند. بررسی دیالکتیکی این سه‌گانه، حاکی از وجود چرخش‌های اقتصادی، فرهنگی، و تغییر در نیروهای اجتماعی است و فضا از فضای مطلق به فضای انتزاعی و از فضای انتزاعی به فضای متمایز متحول شده است. این پژوهش کوشیده تفسیری از این تحولات ارائه کند.

Production of Urban Space in BabolSar during Qajar and Pahlavi era

Based on Lefebvre’s concepts and dialectical methodology this article studies production and transformation of urban space of BabolSar during Qajar and Pahlavi Era. It studies structures (Economy, culture, politics) and agencies (relationships of social forces) simultaneously and together, by using sources such as travel literature, documents, photos, local, national, and international histories, and applying technics like deep interview, group discussion, oral history and observation. Regarding to Lefebvre’s triad, and special experience of this city, constructed triad in this research includes ‘Spatial Practice’, ‘Economic Policies’, and ‘Political Economy’. Components of these three aspects are traced in seven historical periods which are constructed from the findings of this research. Applying dialectical triad during different periods shows economic and cultural turns in internal and external social forces. Finally, it shows transition in space from absolute space to abstract space and then to differential space. This research has tried to present an anthropologic interpretation focusing on these changes.