کودکی‌زدایی در کتاب‌های درسی ابتدایی در ایران

مقاله حاضر با هدف بررسی موضوع کودکی و نحوه‌ی بازنمایی آن در کتاب‌های درسی دوره اول ابتدایی در ایران به نگارش در می‌آید. آیا کودکان، بزرگسالان کوچکی هستند که تنها به لحاظ جثه با بزرگسالان تفاوت دارند؟ نگاه و تلقی رسمی به مفهوم کودکی که برآیند آن در روش‌های تعلیم و تربیت متبلور می‌شود، چگونه است؟ جایگاه «کودکی» در کتاب‌های درسی که بیانگر فلسفه، اهداف و آرمان‌های انسان‌سازی در نظام آموزشی هستند چگونه است؟ آیا کودکان در کتاب‌های درسی، از کودکی خویش زدوده می‌شوند یا این دوره به درازا کشیده می‌شود تا دیرتر از این جهان کودکانه گذر‌ کنند؟ از آنجا که کتاب‌های درسی در هر نظام آموزشی و به ویژه در نظام متمرکز ایران به عنوان تنها منابع آموزشی، همچنان یکه تازند، نویسنده بر آن است تا بر مبنای روش تحلیل محتوا به جستجوی پاسخ سوالات و مفروض اصلی مقاله برود. جامعه آماری این پژوهش تمامی 20 جلد کتاب درسی دوره اول ابتدایی (پایه‌های اول، دوم و سوم) می‌باشد که در سال تحصیلی 94/93 در مدارس ایران تدریس شده‌اند. از آنجا که نمی‌توان با روش نمونه‌گیری به نتایج مورد نظر دست یافت می‌بایست تمام کتاب‌های این دوره از مقطع، مورد بررسی و تحلیل واقع شوند از این رو حجم نمونه در این پژوهش، همان جامعه آماری خواهد بود. استدلال کلی این مقاله آن است که کودکان در نظام آموزشی ایران، از طریق دو ساحت دین و سیاست،‌زودتر از حد طبیعی از کودکی خویش گرفته می‌شوند. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که در کتاب‌های درسی این دوره، نشانه‌ها و مصادیقی وجود دارند که در تعجیل و به پیش راندن دنیای کودکی به دنیای بزرگسالی نقش ایفا می‌کنند.