تبیین تفاوت‌های باروری در استان‌های ایران با استفاده از روش آنتروپی شانون

برخلاف سیاست‌گذاری و تلاش‌های‌ دولت جهت افزایش باروری در کشور، میزان باروری کل طی دو دهه گذشته روندی کاهشی داشته است. تحقیق حاضر با هدف مشخص نمودن وزن تعیین‌کننده‌های باروری در استان‌های ایران و ارائه پیشنهادهای سیاستی مرتبط با آن انجام شد. برای این منظور از روش ریاضی آنتروپی شانون و خوشه‌بندی - k میانگین استفاده شد. نتایج نشان داد که سرانه تولید ناخالص استان‌ها بالاترین ضریب وزنی را در بین تعیین‌کننده‌های باروری دارد. تاثیرگذاری شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی بر باروری در بین استان‌ها متفاوت است. استان‌هایی که ضرایب بالاتری را در شاخص‌های اجتماعی و جمعیتی کسب کرده بودند، از میزان باروری بالاتری نیز برخوردار هستند. نکته مهم اینکه استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان، خراسان شمالی و خراسان جنوبی که در تابع اقتصادی مقادیر پایینی را کسب نمودند، دارای میزان‌های باروری بالای سطح جایگزینی هستند. این یافته‌ها آشکار می‌سازد که سیاست‌گذاران برای افزایش باروری در هر استان، بایستی بر شاخص‌هایی متمرکز شوند که در آن استان بالاترین تاثیر را داشته‌اند. لذا سیاست‌گذاری منطقه‌ای بایستی به‌طور جدی مورد توجه قرار گیرد. در ضمن استان‌های البرز، سمنان، گیلان، کرمانشاه، ایلام و اصفهان، نمرات پایینی در تابع  کلی کسب کرده‌اند و باید در اولویت سیاست‌گذاری جمعیتی قرار بگیرند.

explaining the fertility differences of iranian provinces using shannon entropy method

despite the government's policies and efforts to boost fertility rates in iran, the totalfertility rate has been declining over the past two decades. this research aims to identifythe weight of determinants of fertility in iran's provinces and provide relevant policyrecommendations. the study utilizes the mathematical methods of shannon entropyand k-means clustering. the findings reveal that per capita gross product holds thehighest weight coefficient among fertility determinants across the provinces.furthermore, the influence of economic, social, and demographic indicators on fertilityvaries among provinces. provinces with higher coefficients in social and demographicindicators tend to exhibit higher fertility rates. notably, provinces such as sistan andbaluchistan, north khorasan, and south khorasan, despite low economic indicators,maintain fertility levels above replacement level. in conclusion, this research emphasizesthe significance of understanding localized determinants of fertility and advocating fortailored policy interventions at the provincial level. hence, a nuanced approach toregional politics becomes imperative. furthermore, provinces like alborz, semnan,gilan, kermanshah, ilam, and isfahan, which score low on the overall index, should beprioritized for targeted population policies.