جمعیت و سیاست در ایران

هدف این مقاله بررسی رابطۀ جمعیت و سیاست در ایران معاصر است. این پژوهش ضمن اذعان به رابطۀ دیالکتیک جمعیت و سیاست، تلاش می‌کند نقش تغییرات حجمی و ساختاری جمعیت را بر سیاست مطالعه کند. روش اصلی این مطالعه روش اسنادی و کتابخانه‏ای است. طبق نتایج، جمعیت ایران هم به لحاظ تحولات حجمی و هم به لحاظ تحولات ساختاری توانسته‏ در برهه‏های زمانی مختلف از مسیرهای نهادی بر تحولات سیاسی تاثیر بگذارد. رشد جمعیت به همراه توسعۀ ناموزون منطقه‏ای و بخشی (بین نهادی) قبل از انقلاب توانست نهایتاً به انقلاب اسلامی منجر شود. در زمان جنگ رشد حجم جمعیت در کنار ساختار بسیار جوان حاصل از رشد دهه‏های گذشته، توانست نیرویی قابل برای مقاومتی هشت‏ساله عرضه کند. پس از جنگ فشار حاصل از حجم بالای جمعیت بر نهادهای دولتی و غیردولتی، چرخشی کلان در عرصۀ سیاستگذاری در حوزۀ جمعیت به همراه داشت که همان کنترل جمعیت بود. سال‏ها بعد، یعنی زمان کنونی، ساختار همان جمعیت کنترل‏ شده مجدداً به صورت نیروهایی دیگر بر شانه‏های نهاد سیاست سنگینی می‏کند و مدیریت آن مستلزم سیاستگذاری‏های علمی و واقع‌گرایانه است.

Population and Politic in Iran

This paper aims to study the relationship between population and politics in Iran. This research acknowledges the dialectic relationship between population and politics and attempts to study the role of changes in the size and structure of the population on politics.  The main method of this study is the documentary method. According to the results, the population of Iran has affected political changes in different ways at different time periods, in terms of changes in size as well as age structure. These impacts came out of institutional channels. Population growth alongside an uneven regional and district development led to the Islamic Revolution. During IraqIran war, the growth of population size alongside a very young age structure due to the growth rate of earlier decades provided a strong force for an eightyear resistance. After the war, the pressure resulted from the large population size on governmental as well as nongovernmental institutions led to a major shift in population policy which is considered as population control. Several years later and currently, the structure of the controlled population imposed other forms of pressure on the government whose management requires scientific and realistic policies.