سلامت جنسی در چنبره‏‌های اجتماعی و فرهنگی: مطالعه‌‏ای کیفی در میان زنان متاهل شهر تبریز

سلامت جنسی و باروری یکی از ابعاد مهم و اما کمتر مطالعه‏ شده سلامت عمومی به ‌ویژه در حیات زنان در کشورهای در حال توسعه است که در دوره‏‌های معاصر به‏‌عنوان حقی انسانی و اجتماعی شناخته می‏‌شود. تجارب مربوط به سلامت جنسی، شامل؛ باورها، نگرش‏‌ها و رفتارهایی است که در ذات خود آموختنی و اجتماعی‏‌اند. پژوهش حاضر تلاش‏ کرده تا با به‌کارگیری روش کیفی و رویکرد نظریه زمینه‏‌ای تفسیری، عوامل زمینه ‌ساز سلامت جنسی زنان متاهل را مطالعه نماید. برای این منظور، با 26 زن متاهل 20 تا 50 ساله در شهر تبریز مصاحبه نیمه‏‏‌ ساخت ‏‏‌یافته انجام گرفته است. داده‏‌ها، با استفاده از کدگذاری سه مرحله‌ای؛ باز، محوری و انتخابی تحلیل شده‏‌اند. نتایج، ضمن معرفی سلامت جنسی به‌عنوان مسئله‏‌ای اجتماعی، نشان داد که زمینه‌های سلامت جنسی را ذیل مقوله هستۀ چنبره به معنی محدویت می‏‌توان فهمید. این چنبره‏‌ها شامل؛ آگاهی/اجتماعی‏‌شدن، کژکارکردی نهادی سلامت، نگرش جنسی جنسیتی، قشری‏‌گرایی در سلامت، فرهنگ سکوت، چنیره سنت/تقدیر، عدم‌حمایت اجتماعی، زیستی/روانشناختی و اقتصادی ‏است. این چنبره‏‌هایِ محدویت در ابعاد مختلف، می‏‌توانند موانعی جدی سر راه آگاهی و عملکرد مناسب زنان متاهل در زمینه سلامت جنسی ایجاد نمایند. نبود سلامت جنسی می‏‌تواند زمینه‏‌ای برای تهدید سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی قلمداد شود.

Sexual Health in Sociocultural Toruses: A Qualitative Study among Married Women of Tabriz City

Sexual health is one of the critical but less considered aspects of general health, especially for women living in developing countries. At the same time, sexual and reproductive health is regarded as human and social right in recent era. Sexual health experiences include those beliefs, attitudes, and behavior which are generally learned and social in their nature. Present study aimed to scrutinize underlying factors of sexual health among married women by the use of qualitative method and Grounded Theory Approach. To this end, semistructured interviews were carried out with 26 married women aged 2050 in Tabriz City, taking principles of maximum diversity and theoretical sampling. The collected data were analyzed with threephase; open, axial, and selective coding scheme. Beside of introducing sexual health as a social problem, results showed that, sexual health could be understood under the core category of Torus, i.e., constraint. Main axial extracted codes were; awareness/socialization, institutional health dysfunction, gendered sexual attitude, health formalism, culture of silence, tradition/fatalism, lack of social support, biological/psychological, and economic Toruses. These constraints in various aspects, could impede married women from access to needed sexual health knowledge and practice. Absence of sexual health can brought about many threats at personal, familial, and societal levels.