تحصیلات، توسعه و مهاجرت‌های داخلی در ایران

مدل­های نظری و شواهد تجربی بیانگر رابطه پیچیده، چندوجهی و متقابل تحصیلات و مهاجرت است. در ایران، مهاجرت داخلی نقش زیادی در پویایی و جابه‌­جایی افراد تحصیل‌کرده و سرمایه انسانی دارد، و در مقابل، تحصیلات نیز نقش مهمی در تصمیم­‌گیری و اقدام به مهاجرت افراد دارد. هدف این مقاله بررسی تاثیر تحصیلات بر مهاجرت‌های بین­‌شهرستانی در بسترهای مختلف توسعه­‌ای با استفاده از داده­‌های سطح خرد (فردی) و سطح کلان سرشماری 1395 می­‌باشد. نتایج نشان داد موازنه مهاجرت بین­‌شهرستانی در دوره 951390 در سه چهارم شهرستان­‌های کشور منفی بوده ­است. همچنین، نتایج بیانگر رابطه مثبت تحصیلات دانشگاهی با میزان خالص مهاجرت بین­‌شهرستانی است. البته، رابطه تحصیلات دانشگاهی با میزان خالص مهاجرتی، در بسترهای مختلف توسعه­‌ای متفاوت بدست آمد؛ در شهرستان­‌های کمتر توسعه­‌یافته، نسبت بالای جمعیت تحصیل‌کرده دانشگاهی منجر به موازنه مهاجرتی منفی بیشتر شده است. در مقابل، در شهرستان­‌های توسعه­‌یافته، نسبت بالای جمعیت تحصیل‌کرده دانشگاهی با موازنه مثبت مهاجرتی بیشتر همراه است. علاوه بر این، نتایج تحلیل داده­‌های فردی نشان داد که شدّت مهاجرت با افزایش سطح تحصیلات بطور معناداری افزایش می­‌یابد. به‌طوری‌که، شاخص شدّت مهاجرتی برای افراد با تحصیلات دکتری حدود ده برابر افراد بی­‌سواد بوده است. از اینرو، در موازنه مهاجرتی، شهرستان­‌های توسعه­‌یافته سرمایه انسانی بیشتری بدست آورده و در مقابل شهرستان­‌های توسعه نیافته، جمعیت تحصیل‌کرده دانشگاهی و سرمایه انسانی­‌شان را از دست می­‌دهند. تداوم چنین وضعیتی منجر به تشدید نابرابری­‌های اجتماعی منطقه­‌ای در کشور ­می­‌شود.

Education, Development and Internal Migration in Iran

Theoretical models and experimental evidence demonstrate a complex. multidimensional and mutual relationship between education and migration. Internal migration plays an and movements in Iran. On the other hand, education has an important role in decision making and migrating. The aim of this article is to investigate the relationship between education and internal migration using the micro (or individual) and aggregatelevel data from the 2016 census. The results indicated that the intercounty migration balance has been negative for about threefourths of the counties between 2011 and 2016. The results also confirm that there is a positive correlation between higher education and net migration rates. However, the association between education and net migration varies in different developmental contexts.; in less developed counties, a higher proportion of highly educated population is associated with a more negative NMR. In contrast, in more developed counties, a higher proportion of highly educated population is associated with a more positive NMR. In addition, the analysis of microlevel data showed that the internal migration intensity increases with an increase in the level of educational. So that, the migration intensity is ten time larger for those with a PhD degree, compared to illiterates. In migration balance, thus, moredeveloped counties gain more human capital and less developed counties, on the other hand, lose their highly educated population and human capital. The continuation of this condition is expected to lead to more socioregional inequalities.