سرمایه فرهنگی و باروری: مطالعه‌ای در میان زنان ازدواج‌کرده 49-15 ساله شهر رشت

در چند دهه اخیر کاهش میزان‌های باروری به زیر سطح جانشینی در کشور امری فراگیر بوده است، اما تجربه استان گیلان در این زمینه چشمگیر است. براساس آخرین برآوردها، در سال 1399 میزان باروری کل این استان برابر با 1 فرزند بود. پژوهش حاضر در پی بررسی دلایل ذهنی نرخ پایین باروری است. رویکرد نظری مطالعه، رویکرد سرمایه‌ای پیر بوردیو و مفهوم «سرمایه فرهنگی» و مولفه‌های تشکیل دهنده آن (تجسم یافته، عینیت یافته و نهادین) است. روش پژوهش پیمایش، ابزار گردآوری داده­ها پرسشنامه، جامعه آماری زنان متاهل 4915 ساله شهر رشت، روش نمونه گیری خوشه­ای اتفاقی و حجم نمونه 391 نفر است. یافته­ها نشان می­دهند بی­فرزندی و کم‌فرزندی حالت شایع در رفتار باروری  است و اکثریت پاسخ­گویان (حدود 67 درصد) تصمیمی به باروری مجدد ندارند. طبق یافته‌ها، بین سرمایه فرهنگی و تمامی ابعاد آن (تجسم­یافته، عینیت­یافته و نهادی) و رفتار باروری (تعداد فرزند زنده به دنیا آمده هر زن) رابطه معنادار و معکوس حاکم است و با افزایش سرمایه فرهنگی، باروری کاهش می­یابد. براین اساس، امروزه اگرچه عوامل ساختاری در باروری نقش دارند، نگرش­ها، سلایق، ارزش­­ها و در نتیجه انتخاب‌ها نیز مهم هستند و نیاز به ایجاد هماهنگی در انتظارات ذهنی و موقعیت عینی خانواده‌ها وجود دارد.

Cultural Capital and Fertility: A Study among Married Women Aged 15-49 in the City of Rasht

During the last few decades, reducing fertility rates to the below replacement level has been widespread in Iran but the experience of Gilan province is significant in this regard. According to the latest estimates in 2020, the total fertility rate of this province was 1 child. The present study aims to investigate the subjective reasons for low fertility rates. The theoretical approach of the study is the approach of Pierre Bourdieu’s capital and the concept of &cultural capital& and its constituent components (embodied, objectified and institutionalized). The research method is survey, the data collection tool is questionnaire, the statistical population is married women aged 1549 in Rasht, the method is random cluster sampling and the sample size is 391. The findings show that childlessness and low childbearing are common reproductive behaviors and the majority of respondents (about 67%) do not decide to reproduce. According to the findings, there is a significant and inverse relationship between cultural capital and all its dimensions (embodied, objectified and institutional) and reproductive behavior (the number of live births per woman) and with increasing cultural capital, fertility decreases. Accordingly, although structural factors play a role in fertility, attitudes, tastes, values and consequently choices are also important and there is a need to harmonize the mental expectations and objective position of families.