آزمون مدل نظری-مفهومی هم‌افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین

پژوهش حاضر درصدد راست‌آزمایی مدل نظری مفهومی هم‌افزایی عقلانیت اقتصادی و اجتماعی در کنش فرزندآوری پایین است. این مطالعه در سال 1395 و در بین زنان و مردان متاهل تهرانی انجام شد. حجم نمونه با استفاده از نمونه‌گیری چندمرحله‌ای طبقه‌بندی،1200 نمونه تعیین شد. براساس نتایج رگرسیون لجستیک، بخت قصد فرزندآوری افرادی که در مناطق نیمه برخوردار زندگی می‌کنند نسبت به کسانی که در مناطق کم برخوردار زندگی می‌کنند (0.537)، و افرادی که دارای سطح تحصیلی دیپلم و فوق‌دیپلم هستند نسبت به افراد با سطح تحصیلی فوق‌لیسانس و بالاتر (0.177) کمتر است. افراد با هزینه خانوار کمتر از 2 میلیون تومان نسبت به افراد با هزینه خانوار بیش از 3.5 میلیون تومان بخت قصد فرزندآوری بیشتری دارند (3.237). با افزایش امتیاز عامل تغییر هویت والدینی (0.563)، ارزش منفی فرزند (0.693)، اجتناب از تعهدات بلند مدت (0.544) و ناامنی اقتصادی (0.703) بخت فرزندآوری کاهش می‌یابد. در میان عوامل فوق، عامل اجتناب از تعهدات بلند مدت با ضریب 0.608 بیشترین تاثیر و عامل احساس ناامنی اقتصادی با ضریب 0.352 کمترین تاثیر را بر قصد فرزندآوری دارد. پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاران ضمن توجه به تغییرات ارزشی و نگرشیِ جامعه بر مکانیسم‌هایی تاکید کنند که منجر به برقراری تعادل در شرایط اجتماعی و اقتصادی جامعه می‌شوند.