ارتباطات برهانی بنیان فرهنگ و جامعه فاضله در علم مدنی فارابی

فیلسوف فرهنگ جهان اسلام، فارابی، در علم مدنی خود، با رویکرد عقلی به بررسی حیات اجتماعی انسان و ابعاد گوناگون آن - ازجمله ارتباطات- پرداخته است. در اندیشه فرهنگی- ارتباطی فارابی، چرایی ارتباط انسانی همانند چگونگی آن اهمیت دارد و پرسش از چیستی، چرایی و چگونگی ارتباطات انسانی و مطالعه تحلیلی آثار او نشان می دهد «معنا» در کانون توجه او قرار داشته و «ارتباطات» هنر ساختن و به‌کارگیری نشانه‌ها برای تفهیم و مبادله معنا بین «خود» و «دیگری» است» که سازنده نظام معنایی یا ملت (فرهنگ) و تعین‌بخش ساختار اجتماعی یا امّت (جامعه) است. ازاین‌رو، او بین ارتباطات، فرهنگ و جامعه پیوند برقرار نموده، تحول الگوی ارتباطی را موجب دگرگونی فرهنگی و اجتماعی می‌داند. فارابی گونه‌شناسی جوامع را نیز مبتنی بر الگوی ارتباطی دانسته، دغدغه اصلی‌اش در علم مدنی، ترسیم بهترین نوع جامعه انسانی است. بدین‌روی، او با شناسایی کامل‌ترین «معنا» - یعنی معنای یقینی ـ و تبیین بهترین شکل ارتباط ـ یعنی ارتباط برهانی ـ چنین جامعه‌ای را تصویر می‌کند.