دین و بررسی انتقادی مبانی جامعه‌شناسان در مطالعه آن (با محوریت نظریه فریزر، دورکیم، وبر و گیرتز)

این مقاله با استفاده از الگوی «روش‌شناسی بنیادین» درصدد است مبانی و جهت‌گیری‌های فلسفی دخیل در نظریه‌های جامعه‌شناسی دین را بررسی کند. جامعه‌شناسان با تکیه بر اصول و مبادی نظری خاص، به تحلیل دین پرداخته و به جهت‌گیری‌هایی همچون نگاه ماده‌انگارانه به دین، محوریت انسان و منافع دنیوی او، استفاده از معرفت حسی و روش تجربی در تحلیل دین و درنهایت، بازکاوی منشا دین و توجیه کارکردی آن ملتزم شده‌اند. جهت‌گیری‌های مزبور، تعارض جامعه‌شناسی و دین، تقلیل‌گرایی، تساهل و تسامح روش‌شناختی و نیز تقویت سکولاریزم و پلورالیزم مذهبی و اجتماعی و درپی‌آن، گردن نهادن به جنبش‌های مذهبی متکثر و متضاد را موجب شده است. این درحالی است که اگر جامعه‌شناسان در طرح نظریه‌های خود، به مبانی دیگری ملتزم می‌شدند بسیاری از پیامدهای معرفتی، اجتماعی و فرهنگی فرصت بروز نمی‌یافت و وضع مذهب در جامعه نوین به‌گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد.