نظریه «استفاده و رضامندی» از دیدگاه قرآن کریم بررسی کارکردی

سخن اصلی نظریه «استفاده و رضامندی» این است که رسانه‌ها قدرت تاثیرگذاری اندکی بر مخاطب دارند و در مقابل، این مخاطبان هستند که میل و نیاز خود را بر رسانه‌ها تحمیل کرده، بر سیاست‌گذاری آنها تاثیر می‌گذارند. از دید این نظریه، رسانه باید مخاطب‌محور باشد؛ یعنی باید تلاش خود را تنها در جهت تامین امیال مخاطبان خود یا همان جلب لذت و دفع الم مصروف دارد تا بتواند به تعداد بیشتری از مخاطبان دست یابد. به‌زعم پردازندگان این نظریه، سخن مزبور با برخی از آموزه‌های صریح قرآن کریم تقابل دارد. قرآن کریم امیال طبیعی ازجمله میل به لذت در انسان را نه‌تنها انکار یا محکوم نمی‌کند، بلکه یک سلسله از تعالیم خود را بر آنها مبتنی ساخته است. از دید قرآن کریم، نیازهای واقعی انسان نیازهایی است که ارضای آنها موجب فعلیت‌یابی استعدادهای فطری انسان می‌شود. در مقابل، اندیشه غیردینی، نیازهای غریزی و حیوانی را در انسان نیاز اصیل تلقّی کرده و قاعدتاً رسانه را ملزم به تامین آنها می‌داند. از نظر قرآن کریم، فقط ارضای نیازهای واقعی می‌تواند انسان را به هدف نهایی خلقت نزدیک کند. ازاین‌رو، یک رسانه مطلوب با معیار دینی، باید به نیاز، مصلحت و خواسته‌های معقول مخاطب توجه کند. در این نوشتار، سعی شده تا با عطف توجه به محتوای این نظریه، دیدگاه قرآن در خصوص نیازهای انسان و نحوه مواجهه با آنها تشریح گردد.