مخاطب‌شناسی و اصول حاکم بر آن در نهادینه‌سازی فرهنگ از منظر قرآن

نهادینه‌سازی فرهنگ یعنی تعمیق و تثبیت باورها، ارزش‌ها و رفتارهای مطلوب و موردپسند کارگزاران اصلی ادارۀ جامعه در سطوح متفاوت حاکمیتی. در ادبیات رایج، الگوهای متفاوتی در باب نهادینه‌سازی مطرح ‌شده است که غالباً برگرفته از رویکردهای معرفتی حاکم بر جوامع غربی است. یکی از وظایف اصلی پژوهشگران فعال در حوزۀ علوم انسانی اسلامی، تبیین نظری و طراحی الگوهای متناسب با مبانی و پیش‌فرض‌های اسلامی است؛ ازاین‌رو هدف اصلی این تحقیق بررسی «مخاطب‌شناسی و اصول حاکم بر آن در نهادینه‌سازی فرهنگ از منظر قرآن» به‌عنوان یکی از مولفه‌های اصلی الگوی موردنظر می‌باشد. بنابراین یکی از وظایف مهم کارگزاران، نهادینه‌سازی، شناسایی مخاطبان، طبقه‌بندی آنها و توجه به این طبقه‌بندی در جریان نهادینه‌سازی فرهنگ است. در حقیقت، متناسب با طبقه‌بندی مخاطبان، نوع برخورد با آنها نیز متفاوت می‌شود که می‌تواند در قالب اصول حاکم در برخورد با مخاطبان مورد بررسی قرار گیرد، اگر به تفاوت‌های مخاطبان در نهادینه‌سازی و اصول حاکم در برخورد با آنها توجه نشود، نتایج مورد انتظار محقق نخواهد شد. در این تحقیق، از روش تدبر در قرآن (نقلی وحیانی) با توجه به راهبرد ظاهرشوندۀ داده‌بنیاد استفاده شده است. یافته‌های این تحقیق نشانگر آن است که «نهادینه‌سازی از منظر قرآن فرایندی است پیوستارگونه که می‌تواند مثبت (رو به اعتلا) یا منفی (رو به انحطاط) باشد». متناسب با تعریف مذکور می‌توان مخاطبان نهادینه‌سازی را با استفاده از قرآن کریم در دو دستۀ مخاطبان داخل اسلام و خارج از اسلام طبقه‌بندی کرد که در برخورد با آنها رعایت برخی اصول راهبردی و کاربردی ضروری می‌باشد.