معنا و کارکرد سکوت در فرهنگ‌های مختلف با تاکید بر جایگاه آن در اندیشة اسلامی

پژوهش‌های میدانی در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که نقش ارتباطات غیرکلامی، در انتقال اطلاعات در مقایسه با ارتباطات کلامی بسیار موثرتر است. در ارتباطات غیرکلامی، پیام بدون استفاده از کلمات منتقل می‌شود. از ابعاد غیرکلامی ارتباطات، می‌توان به زبان حالت و چهره، زبان تماس دیداری، زبان طرز ایستادن، زبان صدا، زبان تن‌پوش، زبان رنگ، زبان بو، زبان زمان و زبان مکان اشاره کرد. در این میان، نوعی زبان خاموش یعنی «سکوت» هم وجود دارد که کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد. با این همه، نمی‌توان نقش آن را در ارتباطات، به‌ویژه در ارتباطات میان‌فرهنگی نادیده گرفت. بنابراین، پرسشی که مطرح می‌شود اینکه معنا و کارکرد سکوت در فرهنگ‌های مختلف چیست؟ ازآنجاکه درک معنای کنش‌‌های ارتباطی مخاطبان برای برقراری ارتباط موثر و غلبه بر سوء‌تفاهمات اهمیت دارد، این پژوهش با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، با تاکید بر «روش واقع‌گرایی» شهید صدر و با تکیه بر اسناد و داده‌های قابل‌ ‌دسترس، ضمن پاسخ به پرسش مذکور، به یافتن دیدگاه اسلام در این خصوص پرداخت. یافته‌‌ها حاکی از این است که سکوت نیز گونه‌ای مهم از ارتباط به‌شمار می‌رود که معنا و نقش آن از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است. در فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز نوعی الگوی ارتباطی تلقی می‌شود که می‌تواند دلالت‌‌ها و پیامدهای مهمی به‌دنبال داشته باشد.