تحلیلی از علم دینی از منظر آیت‌الله علامه مصباح‌یزدی*

این پژوهش با رویکرد نظری و تحلیلی، به بررسی و تحلیل علم دینی از منظر علامه مصباح‌یزدی می‌پردازد و اینکه در منظر ایشان، علم دینی، به شیوة استنباطی است یا تاسیسی؟ رویکرد تاسیسی،‌ اصالت را به معارف و آموزه‌های نقلی و پشتوانه‌های متافیزیکی می‌دهد که توجه جدی به مبانی و جهان‌بینی اسلامی در آن ضروری است. یافته‌های پژوهش حکایت از این دارد که از منظر آیت‌الله مصباح،‌ علم دینی علمی است که داده‌های آن مخالف نص قرآن و روایات قطعی نباشد؛ علمی که در آنها نظریاتی مبنا قرار داده شود که مورد تایید دین بوده، یا دست‌کم دین آنها را نفی نکرده باشد. ازاین‌رو ‌علم در مقام توصیف صرف، دینی و غیردینی ندارد و در مقام توصیه و دستورالعمل نیز می‌تواند دینی و غیردینی باشد، اما از دایرة علم خارج است. در دیدگاه ایشان، علمی دینی است که مبانی آن دینی باشد. مبانی لزوماً از طریق استنباط از منابع دینی به ‌دست نمی‌آید، بلکه ممکن است با برهان فلسفی به اثبات برسد. در اسلامی‌سازی علم در همه رویکردها، برای استخراج دیدگاه اسلامی، به‌ناچار باید از استنباط بهره برد. برای تاسیس علم دینی، باید مبانی، اصول، مسائل، مفاهیم، فرضیات، نظریات، روش‌ و... را از گزاره‌های دینی استنباط کرد.